Trung Quốc gây áp lực gần Úc khiến Bộ trưởng Quốc phòng Marles thúc đẩy quyết định tàu chiến mới, bất chấp bất đồng nội bộ và hạm đội cũ suy yếu.

Sự hiện diện của một nhóm tàu chiến Trung Quốc gần bờ biển Úc đã làm dấy lên lo ngại về điểm yếu của Hải quân Hoàng gia Úc, trong bối cảnh Bộ trưởng Quốc phòng Richard Marles đối mặt với bất đồng nội bộ về kế hoạch nâng cấp hạm đội. Ngày 28/02, Thủ tướng Anthony Albanese xác nhận ba tàu Trung Quốc xuất hiện cách Adelaide 593 km về phía tây nam, tiến hành tập trận bắn đạn thật không báo trước, buộc hàng chục chuyến bay thương mại chuyển hướng. “Chúng tôi đã phản đối và yêu cầu thông báo sớm hơn,” ông Albanese nhấn mạnh.

Sự kiện này làm nổi bật tình trạng xuống cấp của hạm đội Úc, khi số lượng tàu chiến giảm từ 11 xuống còn 9 vào năm 2025, với nhiều tàu không thể hoạt động do bảo trì và nâng cấp. Trong khi đó, các chuyên gia quân sự kêu gọi Marles đẩy nhanh quyết định trị giá 10 tỷ USD để chọn giữa công ty TKMS (Đức) hoặc Mitsubishi Heavy Industries (Nhật Bản) đóng 11 khinh hạm đa năng thay thế tàu lớp Anzac đã cũ.

Bất đồng trong Bộ Quốc phòng về thời gian quyết định

Tại phiên điều trần Thượng viện tuần này, Thứ trưởng Quốc phòng Jim McDowell dự đoán chính phủ sẽ quyết định vào quý 1/2026, gọi đây là khung thời gian “hung hăng” vì các dự án như vậy thường mất 7-10 năm, với tàu đầu tiên giao vào 2029. Tuy nhiên, Marles lập tức bác bỏ, khẳng định tại họp báo: “Chúng tôi muốn quyết định trong năm nay. Tốc độ là ưu tiên hàng đầu để đưa thêm tàu chiến vào sử dụng.” Các nguồn tin chính phủ cho biết Marles đang gây áp lực để Bộ Quốc phòng加快 tiến độ, sau khi bản đánh giá hạm đội năm 2024 nhấn mạnh nhu cầu cấp bách tăng cường sức mạnh hải quân.

Hạm đội Trung Quốc và thách thức an ninh khu vực

Sự hiện diện của nhóm tàu Trung Quốc gần Tasmania không chỉ làm gián đoạn hàng không mà còn đặt ra câu hỏi về khả năng giám sát và phản ứng của Úc. Chuyên gia Peter Dean từ Trung tâm Nghiên cứu Hoa Kỳ cảnh báo: “Hạm đội mặt nước của chúng ta đang ở mức nhỏ và cũ nhất trong lịch sử. Nếu không quyết định cuối năm nay, chúng ta sẽ mất thời gian quý báu.” Jennifer Parker, cựu sĩ quan hải quân từ Đại học Quốc gia Úc, đồng tình: “Chúng ta không thể chờ đến 2026. Khả năng ứng phó với các hoạt động như của Trung Quốc đang suy giảm.”

Hải quân Trung Quốc, với tốc độ mở rộng vượt trội – bổ sung tương đương toàn bộ hạm đội Úc cứ vài năm – ngày càng hoạt động xa bờ, từ Eo biển Đài Loan đến vùng biển gần Úc. Richard Dunley, chuyên gia hàng hải tại UNSW, nhận định: “Họ sẽ xuất hiện thường xuyên hơn, và chúng ta cần nhiều tàu để theo dõi.”

Tình trạng hạm đội hiện tại và áp lực chính trị

Hiện tại, chỉ 6 trong 7 khinh hạm lớp Anzac có đủ thủy thủ đoàn, dù Tư lệnh Hải quân Mark Hammond khẳng định chúng ở “mức sẵn sàng cao nhất.” Tuy nhiên, với quy tắc cứ 3 tàu thì chỉ 1 hoạt động được, cùng tuổi thọ cao và nhu cầu nâng cấp, hạm đội Úc đang gặp khó khăn. Chiếc tàu lớp Anzac lâu đời nhất đã nghỉ hưu năm 2024, và HMAS Arunta dự kiến ngừng hoạt động vào 2025.

Đảng đối lập, thông qua người phát ngôn Andrew Hastie, chỉ trích chính phủ gây nhầm lẫn khi trì hoãn quyết định, khiến ngành công nghiệp quốc phòng chờ đợi quá lâu. Marles, người từng cam kết cải thiện hiệu suất Bộ Quốc phòng, đang chịu áp lực lớn để hành động nhanh chóng giữa bối cảnh an ninh khu vực ngày càng bất ổn.

Tầm nhìn cho tương lai an ninh Úc

Với Trung Quốc gia tăng ảnh hưởng quân sự, từ tập trận gần Đài Loan đến vùng biển Úc, quyết định về hạm đội tàu chiến không chỉ là vấn đề kỹ thuật mà còn là chiến lược quốc gia. Việc lựa chọn giữa TKMS hay Mitsubishi không chỉ ảnh hưởng đến sức mạnh hải quân mà còn củng cố quan hệ với các đồng minh như Nhật Bản hoặc châu Âu, trong lúc Úc tìm cách đối phó với một Trung Quốc ngày càng quyết đoán./.