Tờ "The Wall Street Journal" vừa đăng bài phân tích về cuộc chiến tại Trung Đông, trong đó nhấn mạnh cuộc tấn công của lực lượng Hamas khiến mối quan hệ hòa dịu giữa Nga và Israel kết thúc. 

Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu nhiều năm qua theo đuổi mối quan hệ mà chính ông gọi là “phức tạp” với Kremlin, duy trì quan hệ xã giao với Tổng thống Putin. Ngay cả khi Nga đưa quân vào Ukraine và có quan hệ “nồng ấm hơn” với kẻ thù không đội trời chung của Israel là Iran, Israel vẫn duy trì mối quan hệ như vậy. Hai nhà lãnh đạo vẫn trao đổi điện đàm, Thủ tướng Netanyahu tuyên bố sẽ không theo phe nào trong trận chiến tại Ukraine, từ chối cung cấp hệ thống phòng không và vũ khí sát thương cho Kiev, dù phải chịu sức ép rất lớn từ phương Tây. Thậm chí, theo trang mạng theguardian.com, trong cuốn hồi ký được xuất bản trong giai đoạn Nga đang tiến hành cuộc chiến với Ukraine, ông Netanyahu liên tục ca ngợi nhà lãnh đạo Nga vì trí tuệ và “thái độ đặc biệt thân thiện” đối với người Do Thái. Putin cũng vậy, trong nhiều năm qua, ông đã tự nhận mình là đồng minh thân thiện của nhà nước Israel, thúc đẩy quan hệ văn hóa và du lịch miễn thị thực giữa hai nước.

Nhưng sau cuộc tấn công tồi tệ nhất của Hamas vào Israel, mối quan hệ này dường như đã tan biến. Theo trang mạng theguardian.com, 4 ngày sau khi bắt đầu cuộc tấn công bất ngờ của Hamas, Putin vẫn chưa gọi điện cho Netanyahu và Điện Kremlin vẫn chưa gửi thông điệp chia buồn tới Israel, một cử chỉ thiện chí ngoại giao mà Nga thường xuyên gửi tới các nhà lãnh đạo toàn cầu sau những sự cố chết người trên đất của họ. Ngày 10/10, trong bình luận đầu tiên về cuộc tấn công của Hamas, ông Putin cho biết bạo lực bùng phát giữa Israel và người Palestine cho thấy sự thất bại trong chính sách Trung Đông của Mỹ và không tính đến nhu cầu của người Palestine. “Tôi nghĩ rằng nhiều người sẽ đồng ý với tôi rằng đây là một ví dụ sinh động về sự thất bại trong chính sách của Mỹ ở Trung Đông”, ông Putin nói mà không đề cập tới những cái chết khủng khiếp ở Israel.

Tiếp đó, trong phát biểu ngày 13/10, ông cho biết Israel có quyền để tự vệ nhưng đồng thời kêu gọi đàm phán hòa bình hướng tới thành lập quốc gia Palestine độc lập. Ngay khi giao tranh diễn ra, cựu Tổng thống Nga Medvedev gọi đây là sự trừng phạt đối với Mỹ khi chi tiền để phá hoại Nga thay vì tập trung vào tiến trình hòa bình giữa Israel và Palestine. Moskva đã cáo buộc Mỹ châm ngòi cho cuộc chiến tại Ukraine khi ủng hộ và trang bị vũ khí cho chính quyền phát xít tại Kiev.

Sự thay đổi trong giọng điệu của Putin dường như cho thấy sự gia tăng rạn nứt giữa hai nước cũng như thay đổi về chất trong vai trò của Moskva tại Trung Đông kể từ khi Nga đưa quân vào Ukraine. Đã có những dấu hiệu cho thấy mối quan hệ giữa Nga và Israel đang xấu đi sau tuyên bố của Putin rằng ông đang chống lại “chủ nghĩa phát xít mới” ở Ukraine, đồng thời chuyển hướng đất nước của mình vào quỹ đạo của Iran, kẻ thù không đội trời chung của Israel.

Những dấu hiệu rõ ràng của sự rạn nứt

Theo trang mạng theguardian.com, Pinchas Goldschmidt, người từng là giáo sĩ trưởng của Moskva trong gần 30 năm cho đến khi trốn khỏi đất nước vì phản đối cuộc chiến Ukraine, cho biết: “Mối quan hệ nồng ấm giữa Nga và Israel mà chúng ta đã thấy trong nhiều năm dưới thời Putin đã nguội lạnh. Bây giờ chúng ta đang ở một thế giới khác”. Goldschmidt nói với "The Guardian" qua điện thoại từ Israel: “Israel luôn cẩn thận để duy trì mối quan hệ tốt đẹp với Moskva vì cộng đồng Do Thái rộng lớn của Nga và ảnh hưởng của nước này đối với Syria”. Tuy nhiên, ông cho biết nhiều người trong cộng đồng Do Thái vô cùng khó chịu với cách ông Putin dàn dựng cuộc chiến, so sánh chính phủ Ukraine với Đức Quốc xã để biện minh cho cuộc xâm lược của mình. Mùa Hè năm ngoái, những căng thẳng này lần đầu tiên lan ra công chúng khi các quan chức Nga cáo buộc Israel ủng hộ “chế độ phát xít mới” ở Kiev. Cuộc tranh cãi bùng lên sau khi Ngoại trưởng Nga Sergei Lavrov, lặp lại một thuyết âm mưu chống Do Thái cho rằng Adolf Hitler “có dòng máu Do Thái”, những bình luận mà Israel mô tả là “không thể tha thứ và thái quá”. Điện Kremlin cũng trấn áp chi nhánh Cơ quan Do Thái ở Nga, một tổ chức từ thiện tư nhân có liên kết chặt chẽ với chính phủ Israel, đã giúp hàng chục nghìn người Nga gốc Do Thái có tay nghề cao nhập cư vào Israel.

Trên truyền hình nhà nước Nga, các nhà bình luận cũng chế nhạo hàng chục nghìn người Do Thái đã rời Nga sang Israel sau khi Moskva xâm lược Ukraine để tránh bị huy động. Phát biểu trước Quốc hội Nga hôm ngày 11/10, Vyacheslav Volodin, Chủ tịch Duma, nói rằng những người Nga trốn khỏi đất nước để theo phe Ukraine sẽ bị buộc tội phản quốc và bị đưa đi làm việc trong các hầm mỏ. “Có lẽ chúng ta đang… nói về các mỏ và chúng ta cần tìm những vùng lãnh thổ có thời tiết ổn định hơn, nơi không có mùa Hè”, Volodin nói.

Nguyên nhân là gì

Thứ nhất là mối quan hệ ngày càng khăng khít giữa Nga và Iran. Nga, bị cô lập với các thị trường phương Tây, đã đầu tư rất nhiều vào việc mua máy bay không người lái cảm tử của Iran để tấn công các thành phố và cơ sở hạ tầng dân sự của Ukraine, trong khi Mỹ cảnh báo rằng Iran đang tìm cách mua số lượng lớn máy bay trực thăng tấn công, máy bay chiến đấu và hệ thống phòng không của Nga. Theo đó, Nga cung cấp cho Iran máy bay huấn luyện Yak-130 và tới đây có thế là máy bay chiến đầu Su-35. Nga cũng cải thiện quan hệ với lực lượng Hamas vốn được lran chống lưng. Trong năm qua, ít nhất hai phái đoàn cấp cao của Hamas đã tới Moskva. Nga chưa lên án cuộc tấn công do Hamas thực hiện. Lực lượng Hamas cũng đã ghi nhận và đánh giá cao lập trường của Nga qua tài khoản Telegram của mình.

Thứ hai, Nga đang muốn chuyển hướng dư luận trong nước khỏi cuộc chiến Ukraine. Cuộc bầu cử Tổng thống của Nga sẽ diễn ra tháng 3/2024 và Nga đang tìm cách để giảm sự chú ý của dư luận vào cuộc chiến Ukraine. Tổng thống Putin đã có kinh nghiệm 23 năm qua trong việc sử dụng các mối bận tâm hải ngoại để đánh lạc hướng sự chú ý của dư luận khỏi các vấn đề chính trị nội bộ. Cuộc chiến Ukraine vừa qua đã khiến ông gặp khó khăn hơn trong việc kiểm soát truyền thông khi một chiến dịch ban đầu chỉ định kéo dài vài ngày trở thành hơn một năm. Hơn một tuần qua, trên các trang nhất báo chí không chỉ ở Nga mà toàn thế giới, xung đột tại Trung Đông đã hoàn toàn thu hút sự chú ý. Nhà bình luận Thomas Graham của CFR (Mỹ) cho rằng tới đây cơ quan truyền thông của Nga sẽ tiếp tục tập trung vào bất kỳ diễn biến nào tại Israel để đẩy các chú ý ra khỏi vấn đề nội bộ của Nga.

Thứ ba, Nga muốn nguồn viện trợ của phương Tây và Mỹ cho Ukraine bị chia cắt. Theo trang mạng theguardian.com, khi Mỹ cam kết gửi viện trợ quân sự cho Israel sau cuộc tấn công của Hamas, một số nhà bình luận ủng hộ Điện Kremlin bày tỏ hy vọng rằng cuộc chiến giữa Israel và Hamas sẽ làm cạn kiệt nguồn tài nguyên của phương Tây khỏi Ukraine. Sergey Mardan, một nhà tuyên truyền và người dẫn chương trình truyền hình người Nga, đã viết: “Sự hỗn loạn này có lợi cho Nga, bởi vì kẻ đáng ghét theo chủ nghĩa toàn cầu hóa sẽ bị phân tâm khỏi Ukraine và sẽ bận rộn cố gắng dập tắt ngọn lửa ở Trung Đông”. Moskva cũng có cảm giác vui mừng trước những sai lầm ngớ ngẩn về quân sự và tình báo của Israel, những sai lầm được coi là minh chứng cho sự yếu kém của phương Tây.

Trong khi quan hệ Nga-Israel đang có dấu hiệu rạn nứt, Ukraine dường như đã gạt bỏ những bất bình trước đây với Israel, mong muốn lấp đầy khoảng trống hữu nghị mà Nga để lại. Trong bài phát biểu cùng với Tổng thư ký NATO Jens Stoltenberg, Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky đã ví cuộc tấn công của Hamas vào Israel với cuộc xâm lược Ukraine của Nga và nói rằng người dân của ông sát cánh cùng Israel vì họ hiểu ý nghĩa của việc hứng chịu các cuộc tấn công khủng bố. “Sự khác biệt duy nhất là có một tổ chức khủng bố đã tấn công Israel và đây là một quốc gia khủng bố đã tấn công Ukraine”, ông Zelensky nói./.

Thoibaovietuc.com/Nguồn theguardian.com