Trang mạng “asiatimes.com” ngày 9/11 có bài viết về kinh nghiệm rút ra đối với Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á (ASEAN) sau chuyến thăm Trung Quốc của Thủ tướng Australia Anthony Albanese. Bài viết phân tích về động thái của Thủ tướng Ablanese trong việc tái thiết lập quan hệ với Trung Quốc bằng hành động “cân bằng kép” mà Philippines, Malaysia và Việt Nam có thể áp dụng. Nội dung như sau:
        

Sau cuộc gặp rất được mong đợi với Thủ tướng Australia Anthony Albanese, Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình đã ca ngợi một “điểm khởi đầu mới” trong quan hệ song phương sau nhiều năm căng thẳng leo thang và cuộc chiến thương mại “ăn miếng trả miếng”. Theo ông Tập, mối quan hệ Trung Quốc-Australia đã bước vào con đường cải thiện và phát triển đúng đắn. Ông cũng bày tỏ hy vọng chân thành rằng hai nước có thể trở thành “đối tác tin cậy” bằng cách tập trung vào các lĩnh vực cùng quan tâm bao gồm biến đổi khí hậu và an ninh khu vực.
        

Đáp lại, Thủ tướng Albanese đánh giá tiến bộ mà hai bên đã đạt được trong việc tích cực thúc đẩy quan hệ, với kim ngạch song phương đạt mức cao lịch sử hơn 300 tỷ USD trong năm qua. Để tạo điều kiện cải thiện quan hệ, Bắc Kinh đã dỡ bỏ một phần các lệnh trừng phạt đối với một số mặt hàng nhập khẩu của Australia cùng với việc thả Cheng Lei, một nhà báo Australia gốc Hoa nổi tiếng đã bị giam giữ ở Trung Quốc từ năm 2020 mà Canberra cáo buộc vụ bắt giữ có động cơ chính trị.
        

Tờ “Thời báo Hoàn Cầu” đã nhấn mạnh rằng Australia là đồng minh đầu tiên của Mỹ có sự thay đổi rõ ràng trong thái độ đối với Trung Quốc sau cuộc xung đột khốc liệt, kể từ khi Mỹ xác định Trung Quốc là “đối thủ cạnh tranh chiến lược số 1”. Tờ báo cũng cho rằng Nhật Bản, Hàn Quốc, Philippines và thậm chí cả các đồng minh của Mỹ ở châu Âu nên nghĩ đến “bản thân mình” trước những thăng trầm trong quan hệ Trung Quốc-Australia, đồng thời gợi ý chính sách của Albanese có thể đóng vai trò là “hình mẫu” cho các đồng minh khác của Mỹ trong khu vực.
        

Chuyến thăm thành công của Thủ tướng Albanese tới Trung Quốc chứng tỏ tầm quan trọng của cả việc tham gia chủ động nhằm tránh được những căng thẳng không cần thiết cũng như tăng cường khả năng răn đe, trong bối cảnh Canberra dự kiến sẽ tăng cường hợp tác an ninh với Mỹ và các đối tác cùng chí hướng ở Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương.
        

Rõ ràng, đối sách với Trung Quốc của Australia rất phù hợp với các quốc gia Đông Nam Á như Philippines - quốc gia hiện đang phải đối mặt với căng thẳng leo thang với Trung Quốc về một loạt vấn đề địa chính trị, bao gồm cả các lãnh thổ tranh chấp gay gắt ở Biển Hoa Nam (Biển Đông).
        

Bài học về chiến lược
        

Cách đây không lâu, Trung Quốc đã loại Australia khỏi vị trí “phó cảnh sát trưởng” của Mỹ ở châu Á. Sau một thập kỷ có quan hệ nồng ấm, phần lớn là di sản từ chính sách đối ngoại thân thiện với Bắc Kinh của Thủ tướng Kevin Rudd, Australia bắt đầu xem xét lại mối quan hệ với Bắc Kinh vào giữa những năm 2010.
        

Mặc dù chính quyền Malcolm Turnbull hoan nghênh “mối quan hệ bền chặt và mang tính xây dựng với Trung Quốc ”, nhưng họ đã sớm bắt đầu “trấn áp” các hoạt động gây ảnh hưởng của Bắc Kinh. Kết quả cuối cùng là một cuộc đàn áp các chính trị gia thân Bắc Kinh, đáng chú ý nhất là trường hợp Thượng nghị sĩ Công đảng Sam Dastyari, và ban hành luật mới nhằm hạn chế ảnh hưởng cũng như các khoản đầu tư chiến lược của Trung Quốc vào Australia.
        

Đặc biệt dưới thời chính quyền bảo thủ Scott Morrison, quan hệ Australia-Trung Quốc đã xấu đi nghiêm trọng. Thay vì thiết lập các rào chắn trong quan hệ song phương, Canberra bắt đầu tăng cường hợp tác quân sự với các đối tác trong Nhóm Bộ tứ và đáng chú ý nhất là hủy bỏ thỏa thuận tàu ngầm trị giá hàng tỷ USD với Pháp để chuyển sang xây dựng tàu ngầm chạy bằng năng lượng hạt nhân theo liên minh AUKUS với Mỹ và Anh.
        

Canberra cũng đã cấm các khoản đầu tư công nghệ cao của Trung Quốc vào cơ sở hạ tầng quan trọng, bao gồm cả việc cấm gã khổng lồ viễn thông Trung Quốc Huawei tham gia triển khai 5G. Ngoài ra, Canberra đã kêu gọi mở cuộc điều tra quốc tế về nguồn gốc của COVID-19 ở thời đỉnh điểm của đại dịch. Đáp lại, Bắc Kinh đã tăng thuế đối với các mặt hàng nhập khẩu của Australia bao gồm lúa mạch, rượu vang và than đá, đồng thời “đóng băng” ngoại giao.
        

Sau khi trở thành thủ tướng, ông Albanese đã tái khởi động chính sách lớn đối với Trung Quốc, với cách tiếp cận không quá khác biệt so với cách chính quyền Biden tiếp cận chính sách của người tiền nhiệm Donald Trump đối với Trung Quốc.
        

Một mặt, chính quyền Albanese báo hiệu sự liên tục về chính sách bằng cách nhấn mạnh cam kết của mình với Nhóm Bộ tứ cũng như tối đa hóa tiềm năng của AUKUS. Như Ngoại trưởng Penny Wong đã nói, Canberra “thực sự đã chọn phe” giữa 2 siêu cường và liên minh quân sự mạnh mẽ với Mỹ hiện nhận được “sự ủng hộ sâu sắc của lưỡng đảng”.
        

Hơn nữa, chính quyền Albanese cũng tăng cường hợp tác an ninh với các quốc gia Đông Nam Á có cùng chí hướng, đáng chú ý nhất là Việt Nam và Philippines, 2 quốc gia cũng đang tranh chấp trực tiếp với Bắc Kinh trên Biển Đông. Tuy nhiên, chính quyền Albanese cũng bày tỏ cam kết giảm căng thẳng ngoại giao với Trung Quốc.
        

Bài học về địa chính trị
        

Trong chuyến thăm Bắc Kinh, Thủ tướng Albanese nói rằng hành động “cân bằng kép” không phải là không thể. Đặc biệt, ông cho biết đã học theo lời khuyên của cựu Thủ tướng Australia John Howard - người từng viết về các thỏa thuận của ông với Trung Quốc: “Tôi đã nói với Giang Trạch Dân (cựu Chủ tịch Trung Quốc) rằng điều chúng ta phải cố gắng làm là tập trung vào những lĩnh vực mà chúng ta cùng quan tâm thay vì ám ảnh về những lĩnh vực mà chúng ta bất đồng”. 
        

Trong chuyến thăm 4 ngày tới Bắc Kinh, Thủ tướng Albanese đã tập trung cải thiện quan hệ song phương thông qua việc nới lỏng một số lệnh trừng phạt của Trung Quốc - điều này dự kiến sẽ ngay lập tức thúc đẩy thương mại song phương thêm 6 tỷ USD. Albanese trấn an Trung Quốc rằng Australia phản đối việc “tách rời” kinh tế và kiềm chế không chỉ trích công khai Trung Quốc.
        

Tuy nhiên, trong khi đó, Albanese vẫn thể hiện sự kiên định trong liên minh AUKUS, làm sâu sắc thêm mối quan hệ quốc phòng với Ấn Độ trong khuôn khổ Nhóm Bộ tứ và mở rộng hợp tác an ninh hàng hải với Việt Nam và Philippines.
        

Cũng không có dấu hiệu nào cho thấy Australia quan tâm đến việc quay trở lại “những ngày xưa tốt đẹp” dưới thời Kevin Rudd, người coi cả Australia và Trung Quốc là một phần của “cộng đồng châu Á-Thái Bình Dương” rộng lớn hơn .
        

Chính sách Trung Quốc của Australia đặc biệt phù hợp với các quốc gia Đông Nam Á như Philippines - quốc gia đang có mối quan hệ có thể coi là căng thẳng nhất từ trước tới nay với Bắc Kinh. Trong năm qua, Manila đã mở rộng hợp tác an ninh với Mỹ, trong khi xem xét lại và hủy bỏ một số khoản đầu tư cơ sở hạ tầng đã cam kết nhưng chưa thực hiện của Trung Quốc. Philippines cũng đã chủ động đẩy lùi sự hiện diện ngày càng mở rộng của Trung Quốc tại các vùng biển mà nước này tuyên bố chủ quyền trên Biển Đông.
        

Hành động “cân bằng kép” thành công của Albanese cho thấy tầm quan trọng của việc chủ động tham gia cùng với niềm tin chiến lược. Bất chấp việc áp đặt các lệnh trừng phạt đối, thương mại song phương của Canberra với Trung Quốc vẫn tăng lên 300 tỷ USD trong năm 2022. Cho đến nay, có vẻ như Bắc Kinh sẽ không sớm áp đặt bất kỳ lệnh trừng phạt nào đối với Manila.
        

Hơn nữa, không giống như Australia, Philippines có tranh chấp lãnh thổ trực tiếp với Trung Quốc nhưng lại quá bất cân xứng khi so sánh sức mạnh quân sự, nên không thể không tìm kiếm sự giúp đỡ từ các đồng minh hùng mạnh như Mỹ. Điều quan trọng đối với Manila là điều chỉnh mức độ hợp tác quốc phòng với Mỹ, và Philippines đã cho phép lực lượng Mỹ tiếp cận các căn cứ của mình nằm gần sườn phía Nam của Đài Loan theo hiệp ước “Thỏa thuận Hợp tác Quốc phòng Tăng cường” (EDCA).
        

Chính quyền Albanese đã chỉ ra rằng nếu một quốc gia giữ vững lập trường của mình đủ lâu, Trung Quốc có thể sẵn sàng chấp nhận một trạng thái cân bằng mới trong quan hệ song phương. Philippines và các nước khác ở Đông Nam Á có thể lấy cảm hứng ngoại giao từ sự can dự chủ động và tinh tế của Australia với Trung Quốc để tăng cường hợp tác trong các lĩnh vực cùng quan tâm, đồng thời vạch ra đường lối cứng rắn đối với các lợi ích cốt lõi đang tranh chấp. Có thể nói đây là sự cân bằng mà nhiều nước trong khu vực cần đạt được để ngăn chặn những xung đột có nguy cơ “vượt khỏi tầm kiểm soát”./.

Thoibaovietuc.com/Nguồn asiatimes.com