Người nhập cư Úc mắc chứng mất trí đối mặt rào cản ngôn ngữ, mất tiếng Anh, quay về tiếng mẹ đẻ như tiếng Việt. Cần đào tạo phiên dịch và hỗ trợ đa văn hóa.

Năm 2023, Úc ghi nhận 411.100 người mắc chứng mất trí, trong đó 28% là người nhập cư từ nền văn hóa và ngôn ngữ đa dạng, bao gồm cộng đồng Việt Nam. Theo The Conversation, người nhập cư mắc bệnh có thể mất khả năng nói tiếng Anh, quay về tiếng mẹ đẻ như tiếng Việt, Ý, Ả Rập, hay Hy Lạp, do não bộ ưu tiên trí nhớ dài hạn từ thời thơ ấu. Điều này gây khó khăn trong giao tiếp với bác sĩ, người chăm sóc, và gia đình, làm họ cảm thấy cô lập, mất kết nối với cuộc sống đã xây dựng ở Úc.

Chứng mất trí gây ra các triệu chứng sớm như lặp từ, khó tìm đúng từ, nói lan man, hoặc dùng từ bất thường. Với người nhập cư, việc mất tiếng Anh khiến họ phụ thuộc vào tiếng mẹ đẻ, nhưng phiên dịch viên y tế tại Úc, đặc biệt ở vùng nông thôn, thường thiếu đào tạo chuyên môn về chứng mất trí. Điều này dẫn đến khó khăn trong việc hiểu giọng điệu, ý nghĩa, hoặc nhận biết triệu chứng. Người chăm sóc gia đình, như con cái, đối mặt căng thẳng lớn khi dịch thuật, giải thích thuật ngữ y khoa, và chịu áp lực kiệt sức, đặc biệt khi người bệnh ngại chia sẻ thông tin cá nhân trước mặt người thân.

Năm 2023, một thử nghiệm tại Úc triển khai khóa đào tạo trực tuyến miễn phí cho phiên dịch viên, tập trung vào chứng mất trí, chăm sóc người cao tuổi, và giao tiếp liên văn hóa. Kết quả cải thiện đáng kể chất lượng giao tiếp trong đánh giá nhận thức, với 13% phiên dịch viên hoàn thành khóa học. Dementia Support Australia cung cấp tài liệu dịch, phiên dịch viên, và dịch vụ Auslan. Tại Victoria, chương trình “bạn đồng hành ngôn ngữ” giúp người bệnh kết nối cộng đồng, đặc biệt phù hợp với người Việt.

Tuy nhiên, cần mở rộng hỗ trợ: đào tạo chuyên sâu cho phiên dịch viên về cách xử lý ngôn ngữ mất trí, tuyển thêm nhân viên y tế song ngữ ở vùng sâu vùng xa, và phát triển tài liệu đa văn hóa như video, tập sách bằng tiếng Việt. Người dân Úc, đặc biệt cộng đồng nhập cư, được khuyến khích tìm hiểu qua website Dementia Support Australia hoặc gọi 1800 100 500 để hỗ trợ./.