Đài Loan đang nhắm tới những đối tượng được cho là “gián điệp cộng sản” của Trung Quốc ngay trước thềm cuộc bầu cử tổng thống quan trọng mà trong đó vấn đề quan hệ với Bắc Kinh sẽ quyết định lá phiếu của cử tri.
Từ năm 1949, Đài Loan và Trung Quốc đã do thám lẫn nhau khi những người theo chủ nghĩa dân tộc Trung Hoa thành lập chính quyền riêng tại Đài Bắc để phản đối Trung Quốc cộng sản của Mao Trạch Đông.
Trong 10 tháng qua, chính quyền Đài Loan đã đưa ra hàng loạt cáo buộc và quy kết rằng Bắc Kinh đang tăng cường chiến lược gián điệp, mở rộng ra ngoài giới tinh hoa quân sự. Đại tá không quân đã nghỉ hưu Liu Sheng-shu bị kết án 20 năm tù vào tháng 10 vì tội điều hành đường dây tình báo quân sự cho Bắc Kinh.
Từ đầu năm, đã có ít nhất 16 đối tượng bị buộc tội làm gián điệp cho Trung Quốc, so sánh với giai đoạn 2013-2019 chỉ có 44 vụ gián điệp bị Cục Điều tra Bộ Tư pháp Đài Loan phát hiện.
Các vụ việc trên xảy ra khi các yêu sách của Trung Quốc đối với hòn đảo tự trị Đài Loan ngày càng mang tính đe dọa hơn, cùng với áp lực quân sự và chính trị ngày một lớn. Bắc Kinh không loại trừ khả năng sử dụng vũ lực để chiếm Đài Loan, ngay cả khi Mỹ tăng cường ủng hộ mạnh mẽ hòn đảo này.
Nhiều tin tức cho thấy Bắc Kinh đang tăng cường hoạt động tình báo toàn cầu, đặc biệt chống lại Mỹ. Tương tự, Washington cũng đang tăng cường thu thập thông tin tình báo về Trung Quốc.
Grant Newsham, Đại tá Thủy quân Lục chiến Mỹ có kinh nghiệm về khu vực Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương đã nghỉ hưu, cho biết Đài Loan là mục tiêu dễ dàng của các điệp viên Trung Quốc. Ông nói thêm rằng vị trí gần Đại lục và thực tế là hầu hết người Đài Loan nói tiếng Trung Quốc là các lý do, nhưng hòn đảo này cũng “không quá nghiêm khắc” về việc trừng phạt hoạt động gián điệp. Ông nói: “Điều này tác động đến việc sẵn sàng làm gián điệp cho Trung Quốc, nếu bạn cho rằng ‘các rủi ro’ không quá nghiêm trọng”.
Newsham cũng cho biết Đài Loan chưa có hệ thống hiệu quả để hạn chế quyền truy cập vào thông tin mật cho đến tận gần đây. Ông nói: “Nếu không kiểm soát tốt các thông tin nhạy cảm và bí mật, bất kỳ cơ quan tình báo nước ngoài nào cũng có thể truy cập được thông tin. Điều này đã diễn ra ở Đài Loan trong một thời gian dài”.
Các chuyên gia và quan chức Đài Loan cho rằng hoạt động gián điệp là một trong nhiều cách được Trung Quốc sử dụng để can thiệp hoặc gây ảnh hưởng đối với Đài Loan. Tuần trước, Cục Trưởng Cục An ninh Quốc gia Đài Loan Tsai Ming-Yen cho biết Bắc Kinh từ lâu đã tiến hành “cuộc chiến không tiếng súng” chống lại Đài Loan. Trung Quốc đã điều động số lượng máy bay chiến đấu ngày càng tăng xâm nhập vùng nhận dạng phòng không của Đài Loan, phản đối các lãnh đạo Đài Loan về các chuyến thăm nước ngoài nhằm mục đích ngoại giao và cấm nhập khẩu dứa, xoài và một số loại cá của Đài Loan. Ông Tsai Ming-Yen cũng cáo buộc chính phủ Trung Quốc đã can thiệp vào cuộc bầu cử tháng 1 tới thông qua các cuộc tấn công mạng.
Cuộc bỏ phiếu vào tháng 1/2024 rất có ý nghĩa đối với Đảng Dân Tiến (DPP) cầm quyền, vốn luôn chủ trương Đài Loan độc lập và có chủ quyền, chống lại ít nhất 3 ứng cử viên đối lập ủng hộ việc duy trì hiện trạng bằng cách bắt đầu lại đối thoại với Bắc Kinh. Chiến thắng dành cho ứng cử viên của DPP và đương kim Phó Tổng thống Lại Thanh Đức (William Lai), người Bắc Kinh cho rằng “ngoan cố giữ lập trường ly khai”, sẽ đặt ra thách thức cho các kế hoạch thống nhất của Trung Quốc.
Cơ quan phản gián Đài Loan dường như đang tập trung mục tiêu vào quân đội. Hầu hết các điệp viên bị cáo buộc đều có liên hệ với quân đội hoặc bị buộc tội cố gắng chiêu mộ các quân nhân.
Vào tháng 7, Lu Chi-hsien và 4 đối tượng khác đã bị bắt giữ vì tội thiết lập một mạng lưới gián điệp. Lu Chi-hsien bị cáo buộc đã chiêu mộ các quân nhân đang kẹt tiền vào mạng lưới gián điệp bằng cách nhắm tới các hiệu cầm đồ, các tổ chức cho vay tiền và cho vay nặng lãi gần các căn cứ quân sự. Nghi phạm thứ sáu, Kuo Po-ting, là em trai của ca sĩ nổi tiếng Đài Loan Kuo Shu-yao.
Các chuyên gia cho rằng tiếp tục điều tra các doanh nhân Đài Loan sẽ có thể phát hiện nhiều trường hợp tương tự. Hồi tháng 7, một doanh nhân Đài Loan và con trai ông bị truy tố vì chiêu mộ 2 binh sĩ để giúp họ thu thập thông tin bí mật.
Điều đáng lo ngại là các “điệp viên” Trung Quốc không chỉ đánh cắp bí mật mà còn giúp định hướng dư luận để thu hút sự ủng hộ dành cho Trung Quốc.
Kerry Gershaneck, học giả thỉnh giảng tại Đại học Quốc gia Chengchi của Đài Bắc, cho biết một nửa chiến lược của Trung Quốc tại Đài Loan liên quan đến “chiến tranh truyền thông” nhằm chi phối tâm lý và làm suy thoái tinh thần của Đài Loan. Ông Gershaneck chỉ ra thời điểm trước cuộc bầu cử gần đây nhất vào năm 2020, khi đó Bắc Kinh bị phát hiện đã trả tiền cho truyền thông Đài Loan để đưa tin tích cực về Đại lục.
Lev Nachman, chuyên gia chính trị tại Đại học Quốc gia Chengchi, cho biết lần này kế hoạch đối sách của DPP trong cuộc chiến thông tin đó là công khai hóa các cáo buộc gián điệp. Giáo sư Nachman cho biết thêm đây là “quan hệ công chúng hiệu quả” của đảng DPP. Tuy nhiên, ông tin rằng những nỗ lực xâm nhập của Trung Quốc sẽ có ít tác động, điển hình thể hiện qua chiến thắng vang dội của Tổng thống Thái Anh Văn vào năm 2020 bất chấp những lo ngại về sự can thiệp của Trung Quốc. Lev Nachman nhận định: “Những vụ việc này không có gì mới. Chúng là một phần trong cuộc sống hàng ngày của người dân Đài Loan bình thường và tôi tin rằng cử tri biết về chúng rõ hơn là chúng ta nghĩ”.
Trước cuộc bầu cử 2020, DPP đã thông qua luật chống gián điệp sâu rộng, sau khi Wang Liqiang – người tự thú nhận là điệp viên Trung Quốc - phát biểu trước truyền thông Australia rằng ông đã làm việc cho một đường dây chuyên can thiệp nước ngoài do Bắc Kinh chỉ đạo để nhắm mục tiêu vào Đài Loan và Hong Kong. Tuy nhiên, chính quyền Trung Quốc đã bác bỏ tuyên bố của Wang Liqiang.
Chuyên gia Wen-Ti Sung thuộc Đại học Quốc gia Australia cho rằng việc công khai thông tin trước công chúng là “con dao hai lưỡi”. Wen-Ti Sung đánh giá: “Việc làm đó có khả năng sẽ cảnh báo và ngăn cản các đối tác và bạn bè tiềm năng khác hợp tác với Đài Loan trong tương lai. Trong khi đó, những người khác có thể nghĩ tại sao Đài Loan không thể ngăn chặn những điệp viên này xâm nhập vào hệ thống hoặc bị đối thủ chiêu mộ ngay từ đầu”./.
