Theo tác giả bài viết trên trang thinkchina.sg, Singapore đã trở thành nguồn đầu tư nước ngoài lớn nhất của Việt Nam trong bối cảnh cạnh tranh Trung-Mỹ và chuỗi cung ứng toàn cầu bị gián đoạn. Một số công ty Singapore đã tự thành lập ở Việt Nam và đang đóng vai trò quan trọng trong việc giúp chính quyền địa phương thu hút các nhà đầu tư nước ngoài.

Khi các công ty đa quốc gia tìm cách đa dạng hóa chuỗi cung ứng của mình, Việt Nam đã trở thành “điểm nóng” về đầu tư, với trung tâm kinh doanh khu vực Singapore là cửa ngõ quan trọng để đầu tư nước ngoài vào thị trường này. Theo số liệu từ Bộ Kế hoạch và Đầu tư, đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) vào Việt Nam năm 2019 đạt hơn 38 tỷ USD. Mặc dù con số này giảm trong thời kỳ đại dịch COVID-19, nhưng nó vẫn được duy trì ở mức trên 27 tỷ USD và tăng lên 27,72 tỷ USD vào năm 2022. Cùng năm, giải ngân vốn FDI của Việt Nam cũng tăng lên 22,4 tỷ USD, tăng 13,5% so với cùng kỳ năm 2021.

Trong ba năm liên tục từ 2020 đến 2022, Singapore là nhà đầu tư lớn nhất của Việt Nam. Năm 2022, Singapore đầu tư gần 6,5 tỷ USD vào Việt Nam, chiếm 23% tổng vốn FDI của Việt Nam. Tính đến cuối năm 2022, đầu tư lũy kế của Singapore vào Việt Nam đạt 70,8 tỷ USD.

Tiến sỹ Lê Hồng Hiệp, chuyên gia Viện nghiên cứu Đông Nam Á (Singapore) và là điều phối viên Chương trình nghiên cứu về Việt Nam của viện này, cho rằng Singapore là cửa ngõ cho đầu tư nước ngoài vào Việt Nam và các quốc gia Đông Nam Á khác. Về chủ đề Singapore trở thành nguồn đầu tư nước ngoài lớn nhất của Việt Nam, Tiến sỹ Lê Hồng Hiệp chỉ ra rằng các nhà đầu tư hoặc là các doanh nghiệp nhỏ và vừa (SME) của Singapore, hoặc là các công ty nước ngoài đã tìm cách có được tư cách pháp nhân ở Singapore để đầu tư vào Việt Nam.

Các SME tại Việt Nam

Trong nửa đầu năm 2023, Enterprise Singapore (cơ quan hỗ trợ doanh nghiệp của Chính phủ Singapore) đã giúp hơn 180 công ty Singapore mở rộng hoạt động sang Việt Nam. Các công ty này đến từ các lĩnh vực giáo dục, năng lượng, dịch vụ thực phẩm, sản xuất thực phẩm, cơ sở hạ tầng và sản xuất. Giám đốc điều hành Enterprise Singapore khu vực Đông Nam Á Kow Juan Tiang cho biết: “Chúng tôi khuyến khích các công ty địa phương trong các lĩnh vực năng lượng, phát triển cơ sở hạ tầng, sản xuất, tiêu dùng và lối sống khám phá cơ hội ở Việt Nam vì tiềm năng phát triển to lớn trong những lĩnh vực này”.

Các SME từ Singapore không hề xa lạ với Việt Nam và một số SME đã hiện diện ở đây trong nhiều năm. Ví dụ, nhà sản xuất đồ nội thất chất lượng cao Falcon đã vào Việt Nam năm 2003. Hiện công ty này có 2 nhà máy đặt gần Hà Nội với khoảng 1.500 nhân viên. Low Heng Huat, Giám đốc điều hành của công ty, đã làm việc ở Việt Nam trong hơn 2 thập kỷ. Ông chia sẻ rằng người Việt Nam rất chăm chỉ và ham học hỏi, khiến họ trở thành những công nhân xuất sắc. Ông cho biết: “Cơ sở sản xuất chính của công ty chúng tôi được đặt tại Việt Nam và đã xử lý rất nhiều đơn hàng. Chúng tôi vận chuyển ít nhất 6 container hàng hóa mỗi ngày”.

Chung tay thu hút nhà đầu tư nước ngoài

Ngoài đóng góp vào sự phát triển của nền kinh tế Việt Nam, các công ty Singapore đã bén rễ tại đây cũng đóng vai trò quan trọng trong việc giúp Chính phủ Việt Nam thu hút đầu tư nước ngoài. Koh Chiap Khiong – Giám đốc điều hành phụ trách Singapore và khu vực Đông Nam Á của Tập đoàn Sembcorp Industries – cho biết công ty ông đã hỗ trợ phát triển kinh tế Việt Nam từ năm 1996 thông qua việc phát triển các khu công nghiệp và nhà máy phát điện. Sembcorp đã phát triển 12 khu công nghiệp Việt Nam-Singapore (VSIP) ở nước này và đang làm việc với đối tác lâu đời là Becamex IDC cùng đầu tư khoảng 1 tỷ USD vào 5 VSIP nữa. Koh Chiap Khiong chia sẻ rằng VSIP đã thu hút hơn 880 công ty và đem lại hơn 18 tỷ USD giá trị đầu tư.

Năm 2023 đánh dấu kỷ niệm 30 năm thành lập Ngân hàng United Overseas (UOB) Việt Nam. Victor Ngo, Giám đốc điều hành UOB Việt Nam, cho biết UOB đã tận dụng khả năng kết nối khu vực để tạo điều kiện thuận lợi cho FDI vào Việt Nam thông qua đơn vị tư vấn FDI – đơn vị cung cấp trung tâm một cửa cho các công ty muốn thiết lập hoạt động ở châu Á.

Năm 2015, UOB đã ký Biên bản ghi nhớ (MoU) đầu tiên với Cục Đầu tư nước ngoài thuộc Bộ Kế hoạch và Đầu tư Việt Nam. Biên bản ghi nhớ này cho phép UOB hỗ trợ hơn 250 công ty đầu tư vào Việt Nam với giá trị ước tính hơn 4,3 tỷ USD. Các công ty này chủ yếu hoạt động trong các lĩnh vực công nghiệp, hàng tiêu dùng, bất động sản và công nghệ.

Tháng 7/2023, UOB đã mở rộng quan hệ đối tác với Chính phủ Việt Nam để thu hút FDI chất lượng cao vào các lĩnh vực công nghệ, số hóa, phát triển bền vững, năng lượng tái tạo, chất bán dẫn và dịch vụ tài chính. Ông Ngo chia sẻ rằng UOB có kế hoạch đầu tư hơn 2 tỷ SGD vào Việt Nam trong 3 năm tới. UOB hiện có 5 chi nhánh tại Thành phố Hồ Chí Minh và Hà Nội, với tổng số 1.200 nhân viên. Ngân hàng này đang trong quá trình củng cố hoạt động ngân hàng bán lẻ của Citibank tại Việt Nam sau khi mua lại.

Singapore: Nền tảng quan trọng đối với các công ty Việt Nam

Trong khi đầu tư nước ngoài đang đổ vào trong nước, các công ty Việt Nam cũng đang tích cực mở rộng ra nước ngoài. Những công ty này coi Singapore là con đường quan trọng có thể giúp họ kết nối với các thị trường vốn nước ngoài. Chẳng hạn, nhà sản xuất xe điện VinFast của Việt Nam đã chuyển trụ sở phụ trách pháp lý và tài chính sang Singapore vào năm 2022. Phó Giám đốc điều hành VinFast cho biết: “Chúng tôi đã nghĩ đến việc phát hành cổ phiếu lần đầu ra công chúng khi chọn Singapore, vì chúng tôi muốn quốc tế hóa các hoạt động của mình và tăng cường kết nối về mặt pháp lý”. VinFast, thương hiệu ô tô nội địa đầu tiên của Việt Nam, đã được Phạm Nhật Vượng thành lập vào năm 2017.

Niềm tin vào tiềm năng dài hạn của Việt Nam

Mặc dù nền kinh tế Việt Nam trong năm nay khó có thể lặp lại mức tăng trưởng mạnh mẽ đã đạt được trong năm 2022, nhưng các nhà kinh tế đều nhất trí rằng Việt Nam sẽ tiếp tục là điểm đến yêu thích của các nhà đầu tư nước ngoài. Năm 2022, GDP thực của Việt Nam tăng trưởng 8% so với cùng kỳ năm 2021, chỉ đứng sau mức kỷ lục 8,2% được thiết lập vào năm 1997. Do lĩnh vực sản xuất của Việt Nam và nhu cầu nước ngoài suy yếu, nên nền kinh tế Việt Nam trong nửa đầu năm 2023 chỉ tăng trưởng 3,72%, thấp hơn mức 6,46% đạt được cùng kỳ năm 2022, khiến các nhà kinh tế hạ thấp dự báo của họ.

Suan Teck Kin, Trưởng bộ phận kinh tế toàn cầu và nghiên cứu thị trường của UOB, chỉ ra rằng tăng trưởng kinh tế của Việt Nam trong nửa đầu năm 2023 chậm hơn nhiều so với mục tiêu chính thức. Tính đến những thách thức sắp tới, đặc biệt là cơ sở cao hơn để so sánh trong quý IV/2023, ngân hàng này đã hạ thấp dự báo tăng trưởng GDP hằng năm của Việt Nam từ 6% xuống 5,2%.

Bất chấp những khó khăn ngắn hạn theo chu kỳ đối với tăng trưởng kinh tế, nhà kinh tế Chua Han Teng thuộc Ngân hàng Phát triển Singapore (DBS) tin rằng những đặc điểm mang tính cơ cấu giúp Việt Nam thu hút FDI vẫn không mất đi và Việt Nam sẽ tiếp tục quỹ đạo phát triển hướng tới mục tiêu trở thành một trung tâm sản xuất. Chua Han Teng cũng nhận xét rằng lĩnh vực sản xuất của Việt Nam đã trụ vững trong những năm xảy ra đại dịch COVID-19 bất chấp những khó khăn của nền kinh tế toàn cầu, đã hồi phục mạnh mẽ sau đại dịch và đã tiếp nhận các khoản đầu tư mới trong năm nay. Ông đánh giá: “Điều này cho thấy các nhà đầu tư nước ngoài vẫn tin tưởng vào tiềm năng dài hạn của Việt Nam, và Việt Nam sẽ tiếp tục là một trong những điểm đến yêu thích của họ”.

Sản xuất bùng nổ tạo nhiều cơ hội

Trong số các ngành công nghiệp của Việt Nam, sản xuất là lĩnh vực hấp dẫn nhất đối với các nhà đầu tư nước ngoài. Trên thực tế, lĩnh vực sản xuất và chế biến chiếm hơn 60% FDI của Việt Nam trong năm 2022. Để thực hiện chiến lược “Trung Quốc+1”, các công ty đa quốc gia coi Việt Nam là điểm đến chính để đa dạng hóa chuỗi cung ứng của họ bên ngoài Trung Quốc. Điều này đã dẫn tới sự bùng nổ trong ngành sản xuất của Việt Nam và đem lại cơ hội tốt cho các công ty Singapore.

Nhà kinh tế Brian Lee của Maybank Securities chỉ ra rằng trong 10 năm qua, Việt Nam đã tích lũy được kinh nghiệm và chuyên môn kỹ thuật về điện tử tiêu dùng. Kết quả là, Việt Nam đã trở thành trung tâm quan trọng đối với sản xuất đồ điện tử tiêu dùng toàn cầu. Kow Juan Tiang của Enterprise Singapore tin rằng Việt Nam có nhiều lợi thế để trở thành trung tâm sản xuất hấp dẫn ở châu Á. Những lợi thế đó bao gồm chi phí vận hành thấp, vị trí gần các thị trường nguyên liệu thô và bán hàng, khả năng kết nối giao thông vận tải, môi trường kinh doanh thuận lợi và mạng lưới hiệp định thương mại tự do rộng khắp. Ông nhấn mạnh: “Lĩnh vực sản xuất bùng nổ của Việt Nam tạo cơ hội tuyệt vời cho các công ty Singapore, bởi thị trường này có thể được mở rộng để đa dạng hóa cơ sở sản xuất, thu hút khách hàng mới và giảm chi phí sản xuất”.

Năm 2018, Nanofilm Technologies, công ty Singapore được niêm yết trên sàn chứng khoán Singapore, đã mở rộng sản xuất sang Việt Nam thông qua hoạt động mua bán và sáp nhập. Năm 2023, công ty này đã mua đất ở Việt Nam để xây dựng các nhà máy mới. Trong giai đoạn mở rộng đầu tiên, Nanofilm Technologies sẽ tăng diện tích sàn nhà máy lên 22.000 m2, với việc xây dựng dự kiến hoàn thành cuối năm 2023.

Công ty này chuyên sản xuất lớp phủ chân không và thiết bị chân không được ứng dụng rộng rãi – từ xe điện đến thiết bị lưu trữ năng lượng, tế bào quang điện, dao và các phụ kiện điện thoại di động. Ngoài Việt Nam, Nanofilm Technologies cũng có các nhà máy sản xuất ở Trung Quốc, Nhật Bản và Singapore. Gary Ho, Giám đốc điều hành của Nanofilm Technologies, cho biết ngoài Trung Quốc, Việt Nam có thể sẽ trở thành một cơ sở sản xuất lớn khác của công ty. Các hoạt động của công ty này tại Việt Nam là sản xuất chip nano và linh kiện cảm biến có độ chính xác cao. Ông cho biết: “Chúng tôi chủ yếu phục vụ các công ty công nghệ đa quốc gia và họ muốn chúng tôi có các nhà máy sản xuất ở Đông Nam Á ngoài Trung Quốc để họ có thể dễ dàng tiếp cận các dịch vụ hỗ trợ”.

Tính cấp thiết của chuyển đổi năng lượng và phát triển cơ sở hạ tầng

Bên cạnh lĩnh vực sản xuất, các công ty Singapore cũng tích cực tham gia phát triển cơ sở hạ tầng của Việt Nam để hỗ trợ quá trình chuyển đổi năng lượng ở đây. Tập đoàn Sembcorp đã tham gia lĩnh vực phát điện của Việt Nam thông qua việc đầu tư và vận hành nhà máy điện Phú Mỹ 3. Đây cũng là dự án điện độc lập đầu tiên của Việt Nam. Trong 2 thập kỷ qua, nhà máy điện này là nguồn năng lượng đáng tin cậy cho lưới điện quốc gia. Ngoài ra, Sembcorp còn cung cấp các giải pháp năng lượng mặt trời trên mái cho các thị trấn, thành phố và khu công nghiệp tại Việt Nam.

Singapore và Việt Nam đang hướng tới mục tiêu giảm phát thải khí gây hiệu ứng nhà kính xuống bằng 0 vào năm 2050, và Koh Chiap Khiong tin rằng cả hai quốc gia có thể học hỏi lẫn nhau trong hành trình tiến tới mục tiêu này. Tháng 6 vừa qua, đợt nắng nóng đã dẫn đến tình trạng thiếu điện ở miền Bắc Việt Nam, ảnh hưởng đến các lĩnh vực sản xuất và du lịch địa phương, đồng thời khiến việc chuyển đổi năng lượng trở thành ưu tiên hàng đầu của Chính phủ Việt Nam.

Koh Chiap Khiong giải thích rằng an ninh năng lượng, độ tin cậy và khả năng chi trả là những nhân tố cần tính đến trong quá trình chuyển đổi năng lượng. Đồng thời, nhu cầu ngày càng tăng phải được đáp ứng bằng các phương tiện bền vững. Ông cho biết: “Việt Nam cần hiện đại hóa cơ sở hạ tầng lưới điện của mình để cho phép tải được dòng điện khổng lồ được tạo ra thông qua các phương tiện tái tạo. Điều này cũng sẽ cho phép tích hợp một cách trơn tru dòng điện không liên tục từ các nguồn tái tạo với dòng điện ổn định từ các nguồn thông thường”. Ông cũng cho rằng ngành sản xuất điện Việt Nam cần lực lượng lao động lành nghề để hỗ trợ các nỗ lực khử carbon của chính phủ, và các SME của Singapore có thể hỗ trợ đào tạo cho các nhà phát triển dự án địa phương để có được những khả năng đó.

Công xưởng thế giới: Khả năng của Việt Nam trong tương lai gần

Trong 2 tuần tháng 7, tác giả bài viết đã trải qua mùa Hè nóng như thiêu đốt của Việt Nam khi thực hiện loạt chuyến thăm viếng và phỏng vấn. Lo lắng của tác giả về tình trạng mất điện nghiêm trọng đã không trở thành hiện thực. Khi ông đến thăm các nhà máy sản xuất đồ nội thất và chất bán dẫn của các công ty Singapore tại Việt Nam, cũng không xảy ra bất kỳ sự cố gián đoạn sản xuất nào do thiếu điện.

Ở Việt Nam hiện nay, lĩnh vực sản xuất không còn bị chi phối bởi các công ty đa quốc gia. Khi tác giả đi thăm cơ sở sản xuất khổng lồ ở Hải Phòng của nhà sản xuất ô tô mới nổi VinFast, ông đã có cảm nhận tốt về sự phát triển nhanh chóng của các công ty Việt Nam. Người dân Việt Nam đã nhanh chóng sử dụng thương hiệu ô tô “cây nhà lá vườn” đầu tiên và cho đến nay là duy nhất của nước mình, và logo chữ “V” bóng loáng của VinFast là hình ảnh thường thấy trên các nẻo đường đất nước.

Về việc liệu Việt Nam có thể thay thế Trung Quốc trở thành “công xưởng thế giới” hay không, tác giả cho rằng điều đó có thể xảy ra trong tương lai gần. Đương nhiên, điều kiện tiên quyết là Việt Nam phải phát triển cơ sở hạ tầng đúng cách. Xét cho cùng, động thái gần đây của Việt Nam mua điện trở lại từ Trung Quốc sau 7 năm gián đoạn có thể chỉ là giải pháp khắc phục tạm thời cho những rắc rối về năng lượng của mình.

Cuối tháng 5/2023, Việt Nam đã tiếp cận Công ty lưới điện Quảng Tây để cung cấp điện trở lại. Sau đó, hai bên đã ký thỏa thuận mua bán điện, theo đó công ty Trung Quốc này sẽ cung cấp điện cho thành phố Móng Cái tỉnh Quảng Ninh (Việt Nam) bằng đường dây tải điện 110 KV qua Thâm Câu (Trung Quốc).

Động thái của Việt Nam mua điện từ các nước láng giềng đang gây tranh cãi vì 4-7 triệu kWh mà Việt Nam lần lượt nhập khẩu hằng ngày từ Trung Quốc và Lào chỉ là “muối bỏ biển” khi so sánh với 450 triệu kWh mà các khu vực phía Bắc Việt Nam cần mỗi ngày. Hơn nữa, vấn đề tích hợp các nguồn năng lượng tái tạo với công suất phát điện 4,6 GW vào lưới điện quốc gia vẫn chưa được giải quyết.

Vì vậy, câu hỏi được đặt ra là: Liệu người Việt Nam có lo sợ về tình trạng thiếu điện hơn nữa sau cuộc khủng hoảng điện gần đây hay không? Nhiều chủ sở hữu xe điện của Việt Nam dường như không mấy lo lắng. Bằng chứng là VinFast kỳ vọng sẽ bán được 50.000 xe điện trong năm nay, gấp nhiều lần so với 7.400 xe được bán ra vào năm 2022. Tâm lý người tiêu dùng trên thị trường xe điện chắc hẳn là phép thử đối với niềm tin của công chúng vào khả năng của Chính phủ Việt Nam trong việc cung cấp điện một cách đáng tin cậy./.
 

Thoibaovietuc.com/Nguồn thinkchina.sg