Số lượng người sống đến trăm tuổi trên toàn thế giới đã tăng từ 151.000 vào năm 2000 lên 573.000 vào năm 2021. Con người đang sống lâu hơn và chúng ta có thể mong đợi sẽ thấy nhiều người sống đến 100 tuổi trong những năm tới.

Những người sống đến trăm tuổi là ví dụ điển hình cho quá trình lão hóa thành công, thường ít mắc các bệnh mãn tính hơn và duy trì sự độc lập trong cuộc sống hàng ngày cho đến tận khi họ đã ngoài 90 tuổi. Trong khi yếu tố di truyền góp phần vào tuổi thọ, thì các yếu tố có thể thay đổi chiếm hơn 60% quá trình lão hóa thành công.

Nhưng những yếu tố nào cụ thể góp phần vào việc sống đến 100 tuổi? Để tìm hiểu, các nhà khoa học Australia đã xem xét lối sống và thói quen sức khỏe của những người sống đến 100 tuổi và gần 100 tuổi (những người ở độ tuổi 95–99) trên toàn thế giới.

Đánh giá gần đây của nhóm chuyên gia này bao gồm 34 nghiên cứu quan sát được công bố từ năm 2000. Sau đây là bốn yếu tố chính mà chúng tôi tìm thấy góp phần vào tuổi thọ cực cao.

1. Chế độ ăn uống đa dạng với lượng muối được kiểm soát

Những người sống trăm tuổi và gần trăm tuổi thường có chế độ ăn cân bằng và đa dạng. Chúng tôi thấy rằng, trung bình, họ tiêu thụ từ 57% đến 65% lượng năng lượng từ carbohydrate, 12% đến 32% từ protein và 27% đến 31% từ chất béo. Chế độ ăn của họ bao gồm các loại thực phẩm chính (như gạo và lúa mì), trái cây, rau và các loại thực phẩm giàu protein như gia cầm, cá và các loại đậu, với lượng thịt đỏ tiêu thụ vừa phải.

Chế độ ăn uống này, tương tự như chế độ ăn Địa Trung Hải, có liên quan đến việc giảm nguy cơ suy giảm chức năng thể chất và tử vong.

Hầu hết những người sống trăm tuổi cũng thích chế độ ăn ít muối. Mặc dù chỉ có một nghiên cứu trong bài đánh giá của chúng tôi đo lượng natri trung bình hấp thụ hàng ngày, tìm thấy 1,6 gam, nhưng điều này nằm trong khuyến nghị của Tổ chức Y tế Thế giới là dưới 2 gam natri mỗi ngày (tương đương với khoảng 5 gam muối). Chế độ ăn truyền thống của người Okinawa , được biết đến với chế độ ăn của những người sống trăm tuổi Nhật Bản trên Đảo Okinawa, ước tính chứa 1,1 gam natri.

Các nhà nghiên cứu phát hiện lượng muối tiêu thụ cao hơn (những người thích đồ ăn mặn hoặc thêm muối vào bữa ăn) có nguy cơ suy giảm chức năng thể chất cao gấp 3,6 lần so với những người không thích muối.

Trên thực tế, những phát hiện này cho thấy chúng ta nên bổ sung nhiều ngũ cốc nguyên hạt, rau củ, đậu, cây họ đậu, trái cây và rau vào chế độ ăn uống, giảm thiểu tiêu thụ thịt đỏ và lựa chọn thịt gia cầm nạc, cá và protein thực vật, đồng thời kiểm soát lượng muối trong thức ăn.

2. Giảm sử dụng thuốc

Người sống trăm tuổi không thoát khỏi các bệnh mãn tính nhưng thường phát triển muộn hơn nhiều so với người lớn trung bình. Hơn một nửa số người trong bài đánh giá của chúng tôi gặp phải các vấn đề phổ biến như tăng huyết áp (huyết áp cao), chứng mất trí hoặc suy giảm nhận thức.

Nghiên cứu chỉ ra rằng những người tham gia vào cuộc nghiên cứu đã dùng trung bình 4,6 loại thuốc. Các loại thuốc được sử dụng thường xuyên nhất bao gồm thuốc huyết áp và thuốc điều trị bệnh tim. Điều này tương tự như kết quả của một nghiên cứu lớn dựa trên sổ đăng ký sức khỏe ở Tây Ban Nha, trong đó phát hiện ra rằng những người sống trăm tuổi đã dùng trung bình 4,9 loại thuốc. Những người không sống trăm tuổi trong nghiên cứu này đã dùng trung bình 6,7 loại thuốc.

Thực tế là những người sống trăm tuổi dường như dùng ít thuốc hơn có thể cho thấy sức khỏe tốt hơn với ít bệnh tật hơn. Tuy nhiên, dữ liệu về việc sử dụng thuốc thường được tự báo cáo và do đó có thể không hoàn toàn chính xác, đặc biệt là đối với những người bị suy giảm nhận thức.

Đa dược thường được định nghĩa là dùng năm loại thuốc trở lên cùng lúc và thường gặp ở người lớn tuổi. Đa dược không phù hợp có liên quan đến nguy cơ tăng các tác dụng phụ như té ngã, suy giảm nhận thức và nhập viện do tương tác thuốc có hại.

Mặc dù loại hoặc số lượng thuốc được kê đơn có thể không nằm trong tầm kiểm soát của bệnh nhân, nhưng điều quan trọng là bác sĩ chỉ kê đơn thuốc khi cần thiết, thông báo đầy đủ cho bệnh nhân về lợi ích và rủi ro, và thường xuyên xem xét lại kế hoạch điều trị.

3. Ngủ ngon

Chất lượng và số lượng giấc ngủ ảnh hưởng đến hệ thống miễn dịch, hormone gây căng thẳng và các chức năng tim mạch chuyển hóa như béo phì, huyết áp cao và tiểu đường. Giấc ngủ ngon có liên quan đến nhiều năm sức khỏe tốt và giảm nguy cơ mắc các bệnh mãn tính.

Trong bài đánh giá của các nhà khoa học Úc, 68% người sống trên 100 tuổi hài lòng với chất lượng giấc ngủ của họ. Trong một cuộc khảo sát về mức độ hài lòng về giấc ngủ của người lớn ở 13 quốc gia vào năm 2020, mức độ hài lòng về giấc ngủ dao động từ 29% đến 67% .

Thời gian ngủ tối ưu là từ bảy đến tám giờ mỗi đêm. Mẹo để có giấc ngủ ngon hơn bao gồm duy trì thói quen ngủ đều đặn, tạo môi trường nghỉ ngơi, tập thể dục thường xuyên và kiểm soát căng thẳng.

4. Môi trường sống

Hơn 75% người sống trăm tuổi và gần trăm tuổi trong bài đánh giá của chúng tôi sống ở vùng nông thôn. Đây là một mô hình phản ánh trong “vùng xanh , những khu vực được biết đến với mật độ người sống trăm tuổi cao, chẳng hạn như Okinawa ở Nhật Bản, Sardinia ở Ý, Bán đảo Nicoya ở Costa Rica và Ikaria ở Hy Lạp.

Điều này có thể liên quan một phần đến mối liên hệ giữa thiên nhiên và sức khỏe và hạnh phúc. Ví dụ, việc tiếp xúc với không gian xanh có liên quan đến việc giảm căng thẳng, trầm cảm, huyết áp, tiểu đường loại 2 và bệnh tim, có khả năng làm tăng tuổi thọ.

Các yếu tố quan trọng khác

Nhóm nghiên cứu không xem xét tất cả các yếu tố lối sống liên quan đến tuổi thọ trong bài đánh giá của mình. Nghiên cứu cũng chỉ ra rằng không hút thuốc, tránh rượu hoặc uống rượu vừa phải, duy trì hoạt động thể chất và duy trì các mối quan hệ xã hội là những yếu tố quan trọng giúp tăng cơ hội sống đến 100 tuổi của một người.

Tất nhiên, việc áp dụng những thay đổi về lối sống được thảo luận trong bài viết này sẽ không đảm bảo bạn sẽ sống đến tuổi 100. Và ngược lại, một số người sống đến trăm tuổi lại có những thói quen sức khỏe không ngờ.

Nhưng nhiều người lớn tuổi đang tìm cách áp dụng lối sống lành mạnh hơn để ngăn ngừa và kiểm soát các tình trạng bệnh mãn tính, trong khi các chuyên gia chăm sóc sức khỏe cũng nhận ra giá trị của y học lối sống.

Bạn có thể áp dụng những thay đổi tích cực về lối sống và thói quen lành mạnh càng sớm thì bạn càng có cơ hội đạt được cuộc sống lâu dài và khỏe mạnh. Trở thành người sống trăm tuổi là một nỗ lực suốt đời./.