Mùa lễ hội không phải lúc nào cũng là sum vầy. Bài viết chia sẻ góc nhìn thấu hiểu về hiện tượng xa cách gia đình và 4 lời khuyên thiết thực để bạn vượt qua cảm giác cô đơn, tự chăm sóc bản thân và kiến tạo những niềm vui mới trong dịp Giáng Sinh và năm mới.

Mùa lễ hội cuối năm thường được gắn liền với sum vầy, nhưng với nhiều người, đây lại là khoảng thời gian khơi dậy nỗi buồn và cảm giác trống vắng khi phải đối mặt với sự xa cách gia đình.

Xa cách gia đình là tình trạng một hoặc nhiều thành viên chủ động và duy trì việc gián đoạn liên lạc trong thời gian dài. Hiện tượng này phổ biến hơn chúng ta nghĩ. Các nghiên cứu tại Mỹ và Đức cho thấy khoảng 20-26% người trưởng thành từng trải qua giai đoạn xa cách với cha và 6-9% với mẹ.

Nguyên nhân dẫn đến xa cách thường được nhìn nhận khác nhau giữa các thế hệ. Cha mẹ có thể cho rằng nguyên nhân đến từ các yếu tố bên ngoài như ly hôn hoặc sự khác biệt trong lối sống, quan hệ của con cái. Trong khi đó, nhiều người con trưởng thành mô tả nguyên nhân sâu xa là do những tổn thương kéo dài từ thời thơ ấu, như lạm dụng thể chất, tinh thần, sự thờ ơ không bảo vệ của cha mẹ, hoặc phong cách nuôi dạy độc đoán, có điều kiện.

Áp lực xã hội về "chữ hiếu" và sự gắn kết gia đình thường tạo ra sự kỳ thị nặng nề lên những người lựa chọn rời xa. Họ có thể bị phán xét, cảm thấy cô lập và phải che giấu quyết định của mình. Điều này tạo nên một nghịch lý: khi nạn nhân của các mối quan hệ độc hại trong gia đình lựa chọn rời đi để tự bảo vệ, họ lại thường không nhận được sự thấu hiểu mà thay vào đó là chỉ trích.

Quyết định xa cách hiếm khi dễ dàng. Đó thường là kết quả sau nhiều năm cố gắng hàn gắn thất bại. Cảm giác sau đó thường là hỗn hợp: nhẹ nhõm vì thoát khỏi mối quan hệ tổn thương, nhưng đồng thời là nỗi đau, mất mát sâu sắc và sự thu hẹp của mạng lưới hỗ trợ. Các dịp lễ, Tết thường là thời điểm khơi gợi lại những cảm xúc này một cách mãnh liệt.

Để chăm sóc bản thân và vượt qua mùa lễ hội, bạn có thể tham khảo một số gợi ý sau:

1. Thừa nhận và chấp nhận mọi cảm xúc: Cho phép bản thân cảm nhận sự phức tạp của các cảm xúc – nhẹ nhõm và đau buồn có thể cùng tồn tại. Việc chấp nhận này là một phần quan trọng của quá trình chữa lành.

2. Tìm kiếm sự đồng cảm và hỗ trợ: Hãy kết nối với những người thực sự thấu hiểu hoặc tìm đến các nhóm hỗ trợ, chuyên gia tâm lý am hiểu về vấn đề xa cách gia đình. Được lắng nghe và công nhận sẽ giúp giảm bớt gánh nặng tinh thần.

3. Tự nhắc nhở về lý do của quyết định: Trong những khoảnh khắc cô đơn hay hoài nghi, hãy nhớ lại rằng quyết định xa cách là một hành động tự bảo vệ bản thân trước một mối quan hệ gây hại. Điều này có thể củng cố sức mạnh nội tâm và lòng tự trọng của bạn.

4. Kiến tạo những truyền thống mới: Bạn có toàn quyền viết nên chương mới cho cuộc đời mình. Hãy dành thời gian bên những người bạn, người thân được chọn (chosen family) tôn trọng và nâng đỡ bạn. Cùng họ tạo dựng những nghi thức, hoạt động mới mang ý nghĩa riêng trong mùa lễ hội. Sự hỗ trợ xã hội này là liều thuốc quý giá cho sức khỏe tinh thần.

Xa cách có thể khép lại một hành trình đau đớn, nhưng nó cũng mở ra không gian để bạn tự do xây dựng cuộc sống an lành và hạnh phúc theo cách của riêng mình.

Bài viết tham khảo thông tin từ The Conversation, tác giả Megan Willis, Đại học Công giáo Úc./.