Úc trở thành quốc gia đầu tiên trên thế giới cấm trẻ em dưới 16 tuổi sử dụng mạng xã hội, mở ra hướng tiếp cận mới cho sức khỏe tâm thần và tương lai trẻ em.

Úc đã chính thức trở thành quốc gia đầu tiên trên thế giới áp dụng lệnh cấm toàn diện trẻ em dưới 16 tuổi sử dụng mạng xã hội, một quyết định mang tính lịch sử được kỳ vọng sẽ thay đổi cách trẻ em lớn lên trong kỷ nguyên số và buộc các “ông lớn công nghệ” phải chịu trách nhiệm nhiều hơn với xã hội.

Từ ngày 12/12/2025, hàng loạt tài khoản mạng xã hội của trẻ em và thanh thiếu niên tại Úc đã bị khóa sau khi luật mới có hiệu lực. Các nền tảng lớn như Meta (Facebook, Instagram), TikTok và YouTube buộc phải triển khai các biện pháp xác minh độ tuổi nhằm ngăn người dùng dưới 16 tuổi tạo và duy trì tài khoản.

Luật nghiêm ngặt nhất thế giới về mạng xã hội và trẻ em

Theo luật mới, các công ty mạng xã hội phải thực hiện “những bước hợp lý” để đảm bảo trẻ em Úc dưới 16 tuổi không sử dụng nền tảng của họ. Cha mẹ và trẻ em không bị xử phạt, toàn bộ trách nhiệm pháp lý thuộc về doanh nghiệp công nghệ.

Các vi phạm nghiêm trọng có thể bị phạt tới 49,5 triệu đô la Úc, mức phạt thuộc hàng cao nhất thế giới trong lĩnh vực an toàn trực tuyến cho trẻ em.

Điểm khiến luật của Úc trở nên đặc biệt và chưa từng có tiền lệ là việc không cho phép miễn trừ ngay cả khi có sự đồng ý của phụ huynh. Trong khi nhiều quốc gia khác đang thử nghiệm hạn chế độ tuổi hoặc yêu cầu sự chấp thuận của cha mẹ, Úc là nước đầu tiên áp dụng lệnh cấm tuyệt đối.

Thủ tướng Úc: “Một cải cách sẽ được thế giới ghi nhận”

Thủ tướng Anthony Albanese gọi đây là một trong những quyết định khiến ông “tự hào nhất” trong nhiệm kỳ, đồng thời tin rằng nó sẽ có tác động vượt ra ngoài biên giới Úc.

“Đây là lúc nước Úc nói rằng mọi chuyện đã đi quá xa rồi,” ông nói khi công bố luật, đứng cạnh các bậc phụ huynh và những người vận động cho sức khỏe tâm thần trẻ em. “Tôi tin cải cách này sẽ được ghi nhận cùng với những bước đi lớn mà Úc từng tiên phong trên thế giới.”

Chính phủ Úc coi lệnh cấm là biện pháp cần thiết để bảo vệ trẻ em khỏi nội dung độc hại, bắt nạt trực tuyến, bóc lột, và các thuật toán gây nghiện – những yếu tố ngày càng được chứng minh là ảnh hưởng tiêu cực đến sức khỏe tâm thần và sự phát triển não bộ.

Tác động lâu dài đến sự phát triển của trẻ em

Nhiều chuyên gia cho rằng tác động lớn nhất của chính sách này không nằm ở việc “khóa tài khoản”, mà ở cách nó thay đổi môi trường phát triển của trẻ em trong giai đoạn hình thành nhân cách và não bộ.

Một số trẻ em ủng hộ lệnh cấm cho rằng mạng xã hội đang khai thác sự non nớt về tâm lý. Florence Brodribb, một nữ sinh 12 tuổi ở Tasmania, nói rằng trẻ em xứng đáng được lớn lên “khỏe mạnh hơn, an toàn hơn và gắn kết hơn”.

“Não bộ của chúng ta đang trải qua một trong những giai đoạn tái cấu trúc lớn nhất trong cuộc đời. Mạng xã hội được thiết kế để lợi dụng điều đó,” em nói.

Các nhà nghiên cứu thần kinh học và sức khỏe tâm thần từ lâu đã cảnh báo việc tiếp xúc sớm và kéo dài với mạng xã hội có thể làm tăng nguy cơ lo âu, trầm cảm, rối loạn hình ảnh cơ thể, nghiện dopamine và giảm khả năng tập trung. Việc trì hoãn tiếp cận mạng xã hội được kỳ vọng giúp trẻ phát triển kỹ năng xã hội trực tiếp, khả năng tự điều chỉnh cảm xúc và tư duy phản biện tốt hơn trong dài hạn.

Không phải không có tranh cãi

Dù nhận được sự ủng hộ mạnh mẽ từ phụ huynh và nhiều chuyên gia, lệnh cấm cũng vấp phải phản đối từ một bộ phận thanh thiếu niên và các nhà hoạt động xã hội.

Một số lo ngại rằng chính sách này có thể khiến những nhóm dễ tổn thương – như thanh thiếu niên LGBTQ+, trẻ có khác biệt thần kinh hoặc sống ở vùng xa – mất đi không gian kết nối quan trọng.

“Bạn thân nhất của tôi sống cách tôi 30km, người bạn tiếp theo còn xa hơn,” Breanna, 15 tuổi, nói. “Nếu bị tước Snapchat, khả năng giao tiếp của chúng tôi cũng bị gián đoạn.”

Các chuyên gia khác cảnh báo trẻ em có thể tìm cách lách luật hoặc chuyển sang những không gian trực tuyến kém an toàn hơn. Chính phủ Úc thừa nhận luật sẽ không hoàn hảo, nhưng khẳng định đây là chiến lược dài hạn, cần thời gian để điều chỉnh.

Úc – “phòng thí nghiệm” cho thế giới

Nhiều quốc gia, trong đó có Đan Mạch, Singapore, Malaysia, Hy Lạp và Brazil, cho biết đang theo dõi sát sao động thái của Úc. Liên minh châu Âu và một số bang của Mỹ cũng đang cân nhắc các biện pháp tương tự.

Ủy viên An toàn Trực tuyến Úc, bà Julie Inman Grant, cho rằng nước này đang đi con đường quen thuộc: tiên phong trước, tranh cãi trước, và sau đó trở thành hình mẫu.

“Thế giới từng theo Úc trong cải cách luật súng, bao bì thuốc lá trơn, an toàn ánh nắng và nước sạch,” bà nói. “Lần này cũng vậy.”

Một thế hệ lớn lên khác đi

Lệnh cấm mạng xã hội với trẻ em dưới 16 tuổi không chỉ là câu chuyện về công nghệ, mà là tuyên bố rõ ràng về ưu tiên xã hội: đặt sự phát triển lành mạnh của trẻ em lên trên lợi ích kinh doanh.

Trong dài hạn, Úc có thể đang đặt nền móng cho một thế hệ trưởng thành ít lệ thuộc hơn vào thuật toán, bền vững hơn về tâm lý và chủ động hơn trong đời sống số. Dù thành công đến đâu, quyết định này đã mở ra một cuộc tranh luận toàn cầu mà thế giới không thể làm ngơ./.