Người tự đại diện tại tòa án Úc dùng AI tạo sinh ngày càng nhiều, nhưng thông tin sai lệch có thể dẫn đến phạt tiền hoặc mất quyền xét xử.

Người tự đại diện tại tòa án Úc đang ngày càng sử dụng trí tuệ nhân tạo (AI) tạo sinh để hỗ trợ các vụ kiện, từ tranh chấp tài sản đến di trú, nhưng rủi ro từ thông tin sai lệch có thể dẫn đến hậu quả nghiêm trọng. Nghiên cứu từ Trung tâm Tương lai của Ngành luật (UNSW) ghi nhận 84 trường hợp sử dụng AI tại tòa án Úc kể từ khi ChatGPT ra mắt cuối 2022, trong đó 66 trường hợp là người tự đại diện, theo báo cáo sắp công bố cho Viện Hàn lâm Luật Úc (cuối 2025).

Thẩm phán My Anh Tran tại Tòa án Quận Victoria cảnh báo: “AI có thể hấp dẫn, nhưng người tự đại diện sẽ thiệt hại nếu không kiểm tra tính chính xác pháp lý và thực tế của thông tin.” Hướng dẫn mới từ Tòa án Queensland (tháng 9/2025) nhấn mạnh: sử dụng thông tin AI không chính xác có thể gây chậm trễ hoặc phạt tiền. Chánh án Andrew Bell (NSW) tháng 8/2025 nhận xét một bị đơn tự đại diện dù cố gắng nhưng tài liệu AI “thường sai lệch, không hữu ích.”

Việc tự đại diện phổ biến, với 79% vụ di cư tại Tòa án Liên bang (2023-2024) không có luật sư. AI tạo sinh miễn phí hoặc giá rẻ thu hút người tự đại diện, nhưng luật giả hoặc thông tin sai có thể dẫn đến bác bỏ tài liệu, mất quyền xét xử, hoặc bị phạt chi phí pháp lý. Tòa án Queensland, NSW, và Victoria đã ban hành hướng dẫn, khuyến cáo kiểm tra nguồn AI qua các nền tảng uy tín như AustLII hoặc Jade, và không nhập thông tin nhạy cảm vào chatbot AI để tránh vi phạm quyền riêng tư.

Cộng đồng người Việt tại Úc, đặc biệt trong các vụ kiện di trú hoặc dân sự, cần thận trọng khi dùng AI. Các nguồn pháp lý miễn phí như thư viện tòa án, AustLII, hoặc hướng dẫn từ Tòa án Tối cao là lựa chọn an toàn hơn. Các chuyên gia nhấn mạnh, AI chưa phù hợp để thay thế luật sư, và dịch vụ pháp lý giá cả phải chăng là cần thiết cho công lý công bằng./.