Theo Eurasiareview, vào tháng 5/2022, tàu giám sát điện tử Type 815 của hải quân Trung Quốc, Hải Vương, đã đi gần trạm liên lạc hải quân Harold E. Holt ở phía Tây Australia, một cơ sở do Australia và Mỹ cùng vận hành. Mục đích của Trung Quốc có lẽ nằm ở rìa Ấn Độ Dương, nơi có một trạm cung cấp hỗ trợ liên lạc cho các tàu ngầm của đồng minh hoạt động trong khu vực. Sự hiện diện của con tàu này cho thấy Trung Quốc sẵn sàng không chỉ nghe lén thông tin liên lạc của đồng minh mà còn gửi hải quân của mình tới các khu vực ở Ấn Độ Dương, nơi trước đây họ hiếm khi mạo hiểm.

Điều đó làm dấy lên những lo ngại ở Canberra, khiến người ta gợi nhớ đến những lo ngại ở New Delhi sau khi một tàu ngầm tấn công diesel-điện lớp Tống của Trung Quốc bất ngờ cập cảng Sri Lanka vào năm 2014. Trong những năm tiếp theo, một số tàu khảo sát và thủy văn của Trung Quốc đã xuất hiện trong khu vực, báo trước việc triển khai thêm nhiều tàu ngầm của Trung Quốc trong tương lai.

Những sự cố như vậy là lời nhắc nhở Australia và Ấn Độ về sự cần thiết phải chuẩn bị cho sự hiện diện hàng hải ngày càng tăng của Trung Quốc ở Ấn Độ Dương. Nhận thức đó đã khiến cả hai nước hỗ trợ thu thập tín hiệu phát đáp của hệ thống nhận dạng tự động để theo dõi cẩn thận hơn chuyển động của tàu Trung Quốc. Hiện tại, Australia và Ấn Độ, cùng với Nhật Bản và Mỹ, đã sử dụng dữ liệu thu thập được để theo dõi các hoạt động đánh bắt cá bất hợp pháp của Trung Quốc. Một số ý kiến cho rằng một ngày nào đó, các nước cũng có thể sử dụng cơ sở hạ tầng thu thập dữ liệu để theo dõi các tàu hải cảnh và hải quân Trung Quốc.

Nhưng làm như vậy có nhược điểm. Các tàu chiến mặt nước của Trung Quốc có thể vô hiệu hóa hoặc giả mạo tín hiệu phát đáp của họ. Hơn nữa, tàu ngầm Trung Quốc có bản chất tàng hình nên không phát ra bất kỳ tín hiệu nào khi lặn. Do đó, Australia và Ấn Độ đã tìm những cách khác để giám sát các vùng biển ở Ấn Độ Dương đối với các tàu chiến Trung Quốc và đặc biệt hơn là giám sát các tuyến đường ra biển qua quần đảo Indonesia, cụ thể là các eo biển Malacca, Lombok và Sunda. Điều này đòi hỏi hai nước phải dành nguồn lực để xây dựng các căn cứ quân sự mới và triển khai các khí tài quân sự mới trên nhiều hòn đảo ở Ấn Độ Dương.
Thách thức từ Trung Quốc

Mối quan tâm của Trung Quốc đối với Ấn Độ Dương không phải là điều mới mẻ. Các chiến lược gia Trung Quốc từ lâu đã nhận ra tầm quan trọng của đại dương đối với lợi ích thương mại ngày càng mở rộng của đất nước họ và là cầu nối cho nhu cầu năng lượng và nguyên liệu thô của nước này. Sự quan tâm của Trung Quốc trở nên rõ ràng sau khi nước này mở căn cứ quân sự ở nước ngoài đầu tiên ở Djibouti ở rìa phía Tây Ấn Độ Dương. Thoạt nhìn, căn cứ này có vẻ biệt lập vì căn cứ hải quân gần nhất của Trung Quốc cách đó hàng nghìn km. Tuy nhiên, Trung Quốc đã thiết lập hệ thống kết nối khi các công ty của nước này đã xây dựng, và trong nhiều trường hợp, hiện đang quản lý các cảng dân sự trên toàn khu vực. Ấn Độ từ lâu đã lo lắng rằng Trung Quốc có thể sử dụng các cảng như vậy để tạo điều kiện thuận lợi cho các hoạt động của hải quân nước này ở Ấn Độ Dương. Trong số các cảng thường được nhắc đến nhiều nhất phải kể đến Chittagong ở Bangladesh, Gwadar ở Pakistan, Hambantota ở Sri Lanka và Kyaukpyu ở Myanmar.

Có lẽ điều đáng lo ngại hơn đối với các chiến lược gia Ấn Độ là căn cứ hải quân Ngọc Lâm rộng lớn của Trung Quốc tại Vịnh Á Long trên đảo Hải Nam. Mặc dù nằm ở Trung Quốc và chủ yếu được xây dựng cho hạm đội tàu ngầm tên lửa đạn đạo chạy bằng năng lượng hạt nhân, căn cứ này có thể tiếp đón tất cả các loại tàu chiến, bao gồm cả tàu sân bay và tàu ngầm tấn công chạy bằng năng lượng hạt nhân. Không giống như tàu ngầm tấn công diesel-điện lớp Tống đã đến thăm Sri Lanka, sáu tàu ngầm tấn công chạy bằng năng lượng hạt nhân lớp Thương của căn cứ hải quân này có thể tiến vào Ấn Độ Dương mà không cần nổi lên hoặc cần có tàu ngầm đi kèm. Điều này có thể giúp che giấu đường đi của các tàu ngầm Trung Quốc.

Tuy nhiên, tất cả các tàu chiến của Trung Quốc, bao gồm cả tàu ngầm lớp Thương, đều phải đi qua eo biển Malacca, Lombok hoặc Sunda để đến Ấn Độ Dương. (Chắc chắn, eo biển Lombok sâu hơn sẽ dễ dàng cho tàu ngầm di chuyển dưới nước hơn so với eo biển Malacca hoặc Sunda). Tuy nhiên, nếu Australia và Ấn Độ muốn kiểm tra sự hiện diện của hải quân Trung Quốc, thì họ phải có khả năng giám sát cả ba eo biển, cả trên và dưới mặt nước - một khả năng không thể thực hiện được nếu không có căn cứ và lực lượng bổ sung ở Ấn Độ Dương.

Ấn Độ tích cực xây dựng pháo đài

Trong bối cảnh về khả năng xảy ra xung đột với Trung Quốc, New Delhi từ lâu đã lo ngại về các tàu chiến Trung Quốc ở Ấn Độ Dương. Để giải quyết mối lo ngại đó trên lĩnh vực ngoại giao, nước này đã theo đuổi chiến lược “Hướng Đông”, thúc đẩy mối quan hệ mạnh mẽ hơn với Indonesia, Philippines và Việt Nam, những quốc gia thống trị các tuyến đường mà tàu chiến Trung Quốc sẽ phải đi qua để đến Ấn Độ Dương. Trong khi đó, trong lĩnh vực quân sự, Ấn Độ đã tìm cách xây dựng mới hoặc mở rộng các căn cứ hiện có ở quần đảo Andaman và Nicobar.

Vào thời điểm xảy ra sự cố tàu ngầm lớp Tống, Ấn Độ chỉ có 4 máy bay tuần tra hàng hải Tu-142M do Liên Xô sản xuất, có động cơ đẩy để bao quát toàn bộ phía đông Ấn Độ Dương. Chúng hoạt động từ trạm không quân hải quân Rajali trên bờ biển phía Đông Ấn Độ. Kể từ đó, Ấn Độ đã mua 12 máy bay tuần tra hàng hải P-8I do Mỹ sản xuất. Đơn hàng này được Mỹ khuyến khích như một cách để tăng cường mối quan hệ an ninh với Ấn Độ. P-8I không chỉ có khả năng giám sát và trinh sát vượt trội mà còn có tốc độ cao hơn và thời gian hoạt động lâu hơn, khiến chúng trở thành nền tảng tác chiến chống tàu ngầm tốt hơn. Ấn Độ cũng thành lập trạm không quân hải quân Baaz trên đảo Great Nicobar ở cực Nam quần đảo Nicobar, chỉ cách eo biển Malacca 450 km. Ngay từ đầu, Ấn Độ đã có ý định mở rộng đường băng dài 3.500 feet của nhà ga để chứa các máy bay P-8I. Trong khi đường băng được kéo dài thêm 800 feet vào năm 2022, những lo ngại về môi trường đã khiến việc xây dựng tiếp theo bị chậm lại.

Năm 2019, Ấn Độ đã thành lập trạm không quân hải quân Kohassa trên đảo Bắc Andaman ở cực Bắc quần đảo Andaman, gần một tiền đồn tình báo Trung Quốc bị nghi ngờ trên đảo Coco của Myanmar. Một lần nữa, Ấn Độ lại có kế hoạch mở rộng đường băng của trạm để chứa những chiếc P-8I. Tính đến thời điểm hiện tại, chỉ có trạm không quân hải quân Utkrosh ở Quần đảo Nicobar và Andaman có đường băng đủ dài để phục vụ máy bay mới. Trạm này hiện là nơi đặt phi đội máy bay tuần tra hàng hải tầm ngắn Do-228.

Nói rộng hơn, vào năm 2019, Ấn Độ đã công bố chương trình nâng cấp cơ sở hạ tầng kéo dài 10 năm để triển khai máy bay, tàu chiến và dàn tên lửa chống hạm mới trên khắp Quần đảo Andaman và Nicobar. Một số công trình hiện đã được triển khai. Hải quân Ấn Độ đã đưa một tàu hộ tống mang tên lửa dẫn đường lớp Kora về Port Blair và lực lượng không quân Ấn Độ đã thiết lập một căn cứ tiền phương cho các máy bay chiến đấu Su-30MKI của họ trên Car Nicobar. Thêm vào đó, quân đội Ấn Độ đã triển khai bắn thử tên lửa chống hạm Brahmos từ quần đảo. Bên cạnh đó, New Delhi đã xây dựng một căn cứ mới trên đảo Agaléga của Mauritius, nơi nước này có thể sẽ vận hành máy bay tuần tra hàng hải P-8I của mình.

Australia mở rộng cảng chiến lược

Xa hơn về phía Đông, Australia cũng đã bắt đầu xây dựng các cơ sở quân sự trong và xung quanh Ấn Độ Dương. Điều đó được thúc đẩy bởi nhận thức rằng Trung Quốc ngày càng trở thành mối đe dọa với an ninh nước này. Sự xuất hiện ngày càng nhiều của các tàu hải quân Trung Quốc ngoài khơi bờ biển Australia kể từ những năm 2010, các tranh chấp ngoại giao và thương mại giữa Trung Quốc với Australia vào đầu những năm 2020 và ảnh hưởng chính trị ngày càng tăng của Bắc Kinh đối với các nước láng giềng của Australia ở châu Đại Dương đã khiến Canberra phải xem xét lại những gì họ cần làm để bảo vệ lợi ích của mình, bao gồm cả những vùng ở Ấn Độ Dương, cho đến một số hòn đảo và các kho trữ lượng năng lượng ngoài khơi lớn nhất của Australia.

Cho đến nay, Canberra đã tập trung nỗ lực vào quần đảo Cocos (Keeling), nơi có bến cảng tốt hơn để xử lý các thiết bị hạng nặng so với đảo Christmas, thuộc sở hữu của Australia ở Ấn Độ Dương. Vị trí của quần đảo Cocos, cách eo biển Sunda và Lombok khoảng 1.200 km về phía Đông Nam và cách Perth 2.700 km về phía Tây Bắc, khiến chúng trở thành địa điểm chiến lược đối với nước này. Kết quả là, trong những năm 1990, Australia đã định kỳ cho máy bay tuần tra hàng hải P-3C bay từ quần đảo này. Mỹ thậm chí còn nhanh chóng coi chúng như một giải pháp thay thế cho Diego Garcia vào năm 2012, khi họ lo ngại rằng hợp đồng thuê hòn đảo của họ có thể kết thúc vào năm 2036.

Trước sự hiện diện ngày càng tăng của các tàu chiến Trung Quốc ngoài khơi bờ biển Australia, Canberra tuyên bố sẽ nâng cấp sân bay trên quần đảo Cocos để hỗ trợ các máy bay P-8A của lực lượng không quân Australia vào năm 2016. Tuy nhiên, công việc tại sân bay này đã bị chậm lại do chi phí tăng cao. Mặc dù vậy, Australia đã cam kết sẽ hoàn thành việc xây dựng vì quần đảo này, như một mục tiêu đã được đề cập cụ thể trong Đánh giá Chiến lược Quốc phòng năm 2023. Sân bay này cũng sẽ đóng vai trò là căn cứ điều hành tiền phương cho 4 máy bay giám sát và tác chiến điện tử MC-55A mới của Australia.

Nhưng kế hoạch xây dựng căn cứ đầy tham vọng nhất của Canberra, được phê duyệt đầu năm nay, kêu gọi mở rộng căn cứ hải quân Stirling gần Perth. Australia dự định căn cứ này sẽ trở thành cảng neo đậu của khoảng 8 tàu ngầm tấn công chạy bằng năng lượng hạt nhân, được trang bị vũ khí thông thường mà nước này tuyên bố sẽ mua lại như một phần của quan hệ đối tác an ninh AUKUS với Vương quốc Anh và Mỹ vào năm 2021. Công việc đầu tiên sẽ bắt đầu là tái sử dụng một số cơ sở hiện tại của căn cứ trước khi chuyển sang xây dựng những cơ sở mới cần thiết để hỗ trợ các nhà máy điện hạt nhân. Trong khi đó, các tàu ngầm của Mỹ và Anh dự kiến sẽ cập cảng Stirling thường xuyên hơn. Gần đây nhất là tàu ngầm tấn công chạy bằng năng lượng hạt nhân lớp Virginia của Mỹ, North Carolina, đã cập cảng vào tháng 8 năm 2023. Các tàu ngầm tương tự của Australia trong tương lai có trụ sở tại Stirling sẽ có thể đến eo biển Lombok trong 2,2 ngày với tốc độ trung bình 30 hải lý/giờ và ở lại trạm trong nhiều tháng. Để so sánh, hạm đội sáu tàu ngầm tấn công diesel-điện lớp Collins hiện tại của Australia sẽ cần 6,6 ngày (ở độ sâu lý tưởng) để đi hết quãng đường đó và chỉ có đủ nhiên liệu cho một chuyến tuần tra kéo dài một tuần.

Động lực chia sẻ thông tin giữa Ấn Độ và Australia

Các khoản đầu tư riêng biệt mà Australia và Ấn Độ đã thực hiện và tiếp tục thực hiện vào việc xây dựng các căn cứ quân sự trong và xung quanh Ấn Độ Dương được thúc đẩy bởi mối lo ngại của họ về sự hiện diện trên biển của Trung Quốc trong khu vực. Sự giống nhau của những mối lo ngại này tạo động lực cho Canberra và New Delhi chia sẻ thông tin mà mỗi nước thu thập được về các tàu hải quân Trung Quốc gần ba eo biển chiến lược của Indonesia và ở Ấn Độ Dương rộng lớn hơn. Sự kết hợp giữa thông tin đó với dữ liệu mà hai nước đã chia sẻ về các tàu Trung Quốc trong quá trình tham gia Đối thoại An ninh Bộ tứ có thể cung cấp cho Australia và Ấn Độ một bức tranh thậm chí còn sắc nét hơn về hoạt động hàng hải của Trung Quốc trên khắp Ấn Độ Dương. Sự hợp tác như vậy sẽ đồng thời mang lại lợi ích cho mỗi quốc gia và cả đôi bên cùng có lợi.

Đi xa hơn một chút, một số người ở Washington có thể hy vọng rằng những dữ liệu hợp nhất đó có thể được chia sẻ với Mỹ, một thành viên khác của Bộ tứ. Đó có thể là một bước đi quá xa, ít nhất là trong ngắn hạn. Trong khi Canberra có thể sẵn sàng chia sẻ thông tin tình báo với Washington khi nước này tham gia vào liên minh tình báo Ngũ Nhãn – bao gồm Australia, Canada, New Zealand, Vương quốc Anh và Mỹ – thì Ấn Độ lại ít quan tâm hơn. Suy cho cùng, lý do Ấn Độ tham gia tích cực hơn vào Bộ tứ không bao giờ là để lấy lòng Mỹ. Vì vậy, nếu chủ đề chia sẻ thông tin được đề cập, Ấn Độ có thể sẽ phản ứng nhanh hơn nếu yêu cầu đến từ Australia, một quốc gia có chung lý tưởng. Trong trường hợp này, Washington có lẽ nên làm theo sự dẫn dắt của Canberra thay vì yêu cầu trực tiếp từ Ấn Độ./.

Thoibaovietuc.com/Nguồn Eurasiareview, vna