Theo bài viết trên ASPI Strategist, phát biểu của các quan chức thương mại hàng đầu của Mỹ vào tháng 5/2023 nêu bật sự rạn nứt giữa Mỹ và Australia về chính sách thương mại và tác động đối với an ninh quốc gia. Mỹ đang quay lưng lại với toàn cầu hóa và các nguyên tắc thương mại tự do, trong khi Australia tiếp tục coi thương mại và thị trường mở là nguồn gốc của sự thịnh vượng.

Với tuyên bố toàn cầu hóa là "không bền vững", Đại diện Thương mại Mỹ Katherine Tai lập luận rằng các quy tắc do Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO) và các hiệp định thương mại tự do song phương đặt ra chỉ mang lại lợi ích cho các tập đoàn lớn nhất và những người giàu có.

Bà cho biết: "Tin tưởng vào thị trường để phân bổ vốn hiệu quả, chúng tôi đã xây dựng các quy tắc thương mại để khuyến khích tự do hóa, tạo điều kiện thuận lợi cho việc tạo ra một thị trường toàn cầu tự do. Chúng tôi nghĩ rằng ‘nước lên thì thuyền cũng lên’, tin rằng cách tiếp cận này có thể dẫn đến sự cải thiện dần dần các tiêu chuẩn lao động và bảo vệ môi trường khi các quốc gia trở nên giàu có hơn nhờ dòng chảy thương mại gia tăng. Chúng tôi đã không đưa ra các rào cản thương mại để đảm bảo tính đúng đắn. Sau đó, chính hệ thống này tạo ra động cơ để các quốc gia cạnh tranh bằng cách duy trì các tiêu chuẩn thấp hơn, hoặc bằng cách hạ thấp hơn nữa các tiêu chuẩn, khi các công ty tìm cách giảm thiểu chi phí để theo đuổi hiệu quả tối đa. Đây là cuộc đua thụt lùi, nơi yếu tố khai thác thúc đẩy và những tiêu chuẩn cao bị từ bỏ để cạnh tranh và tồn tại… Cách tiếp cận chính sách thương mại truyền thống trước đây tập trung vào việc mang lại lợi ích cho các công ty lớn nhất, trên lý thuyết rằng những lợi ích đó nhất thiết sẽ đến với người lao động, doanh nghiệp nhỏ và cộng đồng của chúng tôi. Nhưng theo thời gian, những gì chúng ta thấy là những lợi ích này đang dần giảm xuống”.

Ngược lại, bài phát biểu của Bộ trưởng Thương mại Australia Don Farrell trước Câu lạc bộ Báo chí Quốc gia, đã bảo vệ khuôn khổ thương mại hiện tại: "Chúng tôi cam kết thực hiện thương mại tự do, công bằng và cởi mở, trong đó các quy tắc được phổ biến và tôn trọng… Nhìn chung, thương mại là một đòn bẩy quan trọng của nền kinh tế Australia. Lợi ích của thương mại chảy vào tất cả các khía cạnh của cuộc sống hàng ngày. Thương mại được thúc đẩy có nghĩa là nhiều việc làm được trả lương cao hơn, thu nhập quốc gia cao hơn và nhiều cơ hội hơn cho doanh nghiệp và người lao động. Trong một môi trường toàn cầu đang phát triển và thường xuyên đầy thách thức, thương mại giúp tạo ra sức mạnh kinh tế và khả năng phục hồi vốn là trọng tâm của sức mạnh quốc gia bên cạnh quốc phòng và ngoại giao”.

Bộ trưởng Farrell nhấn mạnh tầm quan trọng của việc khôi phục khả năng giải quyết các tranh chấp thương mại của WTO, vốn đã bị cản trở bởi việc Mỹ từ chối phê chuẩn các thẩm phán mới cho hội đồng phúc thẩm của tổ chức này. Ông nói: "Chúng ta cần các tổ chức như WTO hoạt động. Các quy tắc của WTO củng cố hệ thống thương mại toàn cầu, một hệ thống hoàn toàn cơ bản cho sự thịnh vượng và an ninh của Australia. Một hệ thống quan trọng đối với sự phát triển và ổn định kinh tế của khu vực". 

Bộ trưởng Quốc phòng Australia Richard Marles cũng nhấn mạnh tầm quan trọng của các quy tắc quốc tế đã được thống nhất, bao gồm cả những quy định về tự do hàng hải và hàng không. Ông cho biết: "Thương mại chiếm tỷ trọng lớn hơn nhiều trong nền kinh tế và của cải quốc gia so với các quốc gia khác… và điều đó có nghĩa là an ninh quốc gia… được xác định bằng việc duy trì các quy tắc giao thương và bằng an ninh tập thể của khu vực”.

Ngược lại, các quan chức Mỹ tin rằng “trật tự dựa trên luật lệ” là một điều hão huyền. Trong một bài phát biểu quan trọng về chính sách kinh tế vào tháng Tư, Cố vấn An ninh Quốc gia Mỹ Jake Sullivan cho biết: "Phần lớn chính sách kinh tế quốc tế trong vài thập kỷ qua đã dựa trên tiền đề rằng hội nhập kinh tế sẽ làm cho các quốc gia có trách nhiệm và cởi mở hơn, và trật tự toàn cầu sẽ hòa bình và hợp tác hơn - việc đưa các quốc gia vào trật tự dựa trên luật lệ sẽ khuyến khích việc tuân thủ các quy tắc. Nhưng thực tế lại không như vậy”. Cố vấn An ninh Quốc gia Sullivan lập luận rằng hàng thập kỷ tự do hóa đã cho phép hình thành các lỗ hổng chuỗi cung ứng “nguy hiểm” có thể bị khai thác.
         
Giá trị của các hiệp định thương mại song phương và khu vực là một điểm khác biệt đặc biệt lớn. Chính phủ Australia gần đây đã ký kết các hiệp định thương mại với Ấn Độ, Anh và đang tiến tới một thỏa thuận quan trọng tiềm năng với EU. Hiệp định thương mại ASEAN–Australia–New Zealand cũng đã được nâng cấp, với các nội dung mới về mua sắm của chính phủ, doanh nghiệp nhỏ và phát triển bền vững. Điều này tiếp nối cách tiếp cận của chính phủ trước đó, vốn bao gồm thỏa thuận với các đối tác thương mại chính, bao gồm cả Trung Quốc, cũng như các hiệp định thương mại tự do khu vực. Ông Farrell nói: “Những thỏa thuận đó có nghĩa là Australia có thể chọn từ nhiều sản phẩm hơn với giá tốt hơn”.
         
Tuy nhiên, Đại diện Thương mại Mỹ Katherine Tai nói rằng thật sai lầm khi ưu tiên người tiêu dùng trong cả chính sách thương mại và cạnh tranh: Chính sách thương mại đặt người lao động làm trung tâm để người tiêu dùng được hưởng giá thấp của hàng hóa nhập khẩu, điều đó cũng có nghĩa là người lao động phải cạnh tranh với người lao động ở những nơi khác trên thế giới đang làm việc cực nhọc trong điều kiện bóc lột. Tương tự như vậy, việc ưu tiên và theo đuổi phúc lợi người tiêu dùng trong chính sách cạnh tranh đã dẫn đến sự củng cố và chiếm ưu thế không kiểm soát trên thị trường nội địa, điều này đã kìm hãm sự cạnh tranh và làm giảm quyền tự do kinh tế cho công dân và người lao động trong nước.
         
Giải thích về việc chính quyền Mỹ không ủng hộ các hiệp định thương mại song phương và khu vực, Đại diện Thương mại Mỹ Katherine Tai nói: "Nếu xem xét tác dụng của những thỏa thuận đó, chúng ta sẽ thấy cách thức mà các thỏa thuận góp phần gây ra những vấn đề mà chúng ta hiện đang cố gắng giải quyết.  Các quy tắc về chuỗi cung ứng công nghiệp trong các hiệp định thương mại tự do truyền thống đều dựa trên cùng một tiền đề về hiệu quả và chi phí thấp. Do đó, chúng cho phép nội dung quan trọng đến từ các quốc gia thậm chí không phải là các bên tham gia thỏa thuận - những người tự do, những người chưa ký kết bất kỳ nghĩa vụ nào khác trong thỏa thuận, chẳng hạn như tiêu chuẩn lao động và môi trường. Điều đó có nghĩa là những quy tắc này mang lại lợi ích cho chính những quốc gia đã sử dụng cạnh tranh không lành mạnh để trở thành trung tâm sản xuất”.

Sự khác biệt trong cách tiếp cận phần nào phản ánh thực tế rằng Mỹ là một siêu cường kinh tế và nước này tin rằng có thể đưa ra các điều khoản trong cam kết quốc tế của mình. Ngược lại, Australia đứng thứ 12 trong số các nền kinh tế thế giới và phụ thuộc vào các tổ chức và thỏa thuận quốc tế để đảm bảo thị trường của mình. Australia được cho là đã thu được nhiều lợi ích từ toàn cầu hóa hơn hầu hết các quốc gia khác, khi có thể giải phóng các nguồn tài nguyên của Australia. Trong những năm gần đây, tỷ trọng thương mại của Australia - xuất khẩu so với nhập khẩu - đã ở mức cao nhất trong lịch sử quốc gia.

Australia đã chứng kiến sự suy giảm nghiêm trọng hơn trong lĩnh vực sản xuất, vốn đã giảm từ 11% GDP xuống chỉ còn 5% GDP trong hai thập kỷ qua. Ở Mỹ, mức giảm chỉ từ 13% GDP xuống 11% GDP. Tăng trưởng của các nguồn tài nguyên, cũng như xuất khẩu dịch vụ như giáo dục và du lịch, đã mang lại sự thịnh vượng, trong khi ngành sản xuất mất đi tính cạnh tranh quốc tế. Mặt khác, Mỹ đấu tranh với quan niệm rằng ngành sản xuất của họ tốt nhất thế giới.

Rủi ro đối với Australia là các quy tắc thương mại không còn được áp dụng và thương mại quốc tế trở thành một môi trường thù địch hơn. Trong khi đó, cách tiếp cận của Mỹ có thể báo trước sự gia tăng của chủ nghĩa bảo hộ và các rào cản thương mại. Ngoài ra còn có một rủi ro đối với Mỹ là việc nước này miễn cưỡng tham gia các hiệp định thương mại có thể khiến các quốc gia, đặc biệt là ở châu Á, nghiêng về phía Trung Quốc nhiều hơn./.

Thoibaovietuc.com/Nguồn ASPI Strategist