Theo đài RFI, sau các vụ xét xử ở Việt Nam, Anh và Bỉ, Tòa Tiểu hình Paris (Pháp) ngày 10/11 vừa qua đã kết án 18 bị cáo vì tham gia đường dây đưa người vượt biên trái phép từ Việt Nam qua châu Âu. Phiên tòa chỉ ra cách thức hoạt động của nhóm tội phạm có tổ chức rất tinh vi và phân khúc, khó xác định được người cầm đầu đường dây “xuyên quốc gia”.

Rạng sáng 23/10/2019, thi thể của 39 di dân người Việt được tìm thấy trong chiếc xe tải đông lạnh đỗ tại thị trấn phía Đông Bắc thủ đô Luân Đôn (Anh). Các nước Anh, Pháp và Bỉ vào cuộc, nhanh chóng mở hồ sơ điều tra về thảm kịch di dân này. Hồi năm 2021, tòa án ở Anh đã xác định Gheorghe Nica, công dân Rumanie, là một trong những người cầm đầu đường dây đưa người vượt biên trái phép ở Anh và đã kết án Gheorghe Nica 27 năm tù vì tội ngộ sát và “buôn người di cư”. Tòa án ở Bruges (Bỉ) năm 2022 cũng đã kết án 15 năm tù Võ Văn Hồng, được xác định là kẻ cầm đầu đường dây buôn người di cư ở Bỉ.

Sau gần 3 năm điều tra, Tòa Tiểu hình Paris (Pháp) cuối tháng 10/2023 đã mở phiên tòa kéo dài 3 tuần để xét xử 19 người có liên quan đến hoạt động đưa người vượt biên sang Anh trái phép. Họ là những chủ nhà trọ, các tài xế taxi và những người hỗ trợ ăn ở, đi lại cho 7 trong số 39 nạn nhân người Việt bỏ mạng trong chiếc xe tải đông lạnh.

Những người tham gia vào đường dây tại Pháp

Với sự hỗ trợ của Eurojust và Europol, cơ quan điều tra của Pháp là Văn phòng Trung ương chống nhập cư trái phép và tuyển dụng người nước ngoài không có giấy tờ (OCRIEST) ngày 25/5/2020 đã xác định được 19 nghi phạm mang quốc tịch Việt Nam, Pháp, Algérie, Maroc và Trung Quốc. Những người Việt phụ trách tiếp đón di dân, quản lý nơi ở, tổ chức phương tiện đi lại. Các tài xế taxi phụ trách vận chuyển di dân từ vùng ngoại ô Paris đến miền Bắc nước Pháp hoặc sang Bỉ.

Trong các phiên xử, một số bị cáo người Việt biện hộ rằng họ “cũng có thể là nạn nhân” trong thảm kịch “chiếc xe tử thần”, đồng thời khẳng định việc hỗ trợ tiếp đón các di dân đến Pháp “chỉ là hành động tương trợ cộng đồng nơi xa xứ”.

Hoạt động của đường dây

Điều tra chỉ ra rằng, những người Việt này có liên quan hoặc phụ trách các cơ sở lưu trú tạm thời cho các di dân khi họ đến Pháp, trước khi đến thị trấn Bierne, gần biên giới với Bỉ, để đến điểm cuối là Anh. Các cơ sở lưu trú nằm tại các vùng ngoại ô thủ đô Paris, như Créteil, Choisy Le Roy, Fontenay-aux-Roses. Họ cũng đứng ra thuê nhà, quản lý sinh hoạt của mọi người.

Tại phiên điều trần, thẩm phán cho biết “khi lần theo vị trí GPS của 42 chiếc điện thoại được tìm thấy trong xe tải, 25 chiếc được xác định là đã từng hoạt động tại Créteil”, nơi trung chuyển, lưu trú tạm thời của những người muốn đến Anh.

Thông thường, mỗi cơ sở này, tùy từng thời điểm, có thể tiếp đón 7-8 người cùng một lúc, “đến rồi lại đi”. Nếu không vượt biên sang Anh thành công, họ sẽ được sắp xếp để quay trở lại Pháp, chờ đến khi có chuyến khác. Khi lưu trú tại Pháp, trong điều kiện vệ sinh không được bảo đảm, những di dân được yêu cầu hạn chế sử dụng điện thoại, hạn chế đi lại, “để tránh bị lộ”. Trong phiên xét xử, thẩm phán chất vấn những tin nhắn thu được khi nghe lén điện thoại của bị cáo Hoàng, về việc “khách hàng phàn nàn bị lừa đảo”, hứa hẹn sang Anh bằng ô tô, nhưng lại bị đưa lên xe tải và từ chối đi theo hình thức này.

Dù không thu thập được bằng chứng về cách thức chuyển tiền của các di dân cho đường dây này để trả phí vượt biên trái phép, cơ quan điều tra của Pháp đã xác định được tùy theo hình thức di chuyển mà mức phí được yêu cầu đối với các di dân là khác nhau, có thể lên đến 20.000 euro.
Bản án của tòa

Sau vụ xét xử kéo dài 3 tuần, ngày 10/11/2023, 8 người Việt đã bị kết án, trong đó 1 người bị xử vắng mặt vì lý do sức khoẻ tâm thần và 1 người khác đã bỏ trốn. Tòa đã đưa ra mức án nặng nhất đối với 5 người Việt có biệt danh Tony, Đức, Hoàng, Long và Thắng là từ 9-10 năm tù. Những người này bị buộc tội ngộ sát, hỗ trợ nhập cảnh và lưu trú bất hợp pháp, phạm tội có tổ chức, làm giả giấy tờ, kèm theo lệnh cấm vĩnh viễn nhập cảnh vào Pháp khi ra tù, cũng như một khoản bồi thường cho gia đình các nạn nhân.

Trong vụ này, 7 trong số 8 tài xế taxi cũng đã bị kết án vì phạm tội có tổ chức, hỗ người nước ngoài không có giấy tờ nhập cảnh và lưu trú, di chuyển tại Pháp. Một số đã lĩnh án từ 6 tháng đến 3 năm tù, trong đó một phần là án treo. Duy nhất một tài xế taxi tên Djoudi A được tha bổng vì tòa cho rằng ông đã nhận thức được tình hình và dừng lại ngay sau chuyến đi thứ 2 chở di dân đến miền Bắc nước Pháp từ ngoại ô Paris. Các chủ nhà trọ, theo quan tòa, dù nhận thức được mục đích nhà được thuê là để đón tiếp những người không có giấy tờ, nhưng đã không khai báo, không có hành động gì. Họ bị phạt tù từ 6-12 tháng tù treo. Hầu hết đều phải nộp các khoản tiền phạt từ 2.000-10.000 euro, bồi thường cho gia đình các nạn nhân.

Lý do luận tội

Trước tòa, dù không xác định ai là người cầm đầu đường dây tại Pháp, thẩm phán Carole Bochter nhận định rằng những người Việt nói trên là những người quản lý, tổ chức đưa người vượt biển Manche, trục lợi từ “những người ở trong hoàn cảnh khó khăn hy vọng tìm được cuộc sống tốt hơn”. Hành động của những người Việt này không chỉ là những tương trợ đồng hương, như lời khai của các bị cáo, mà chính họ đã “tạo ra điều kiện khiến các di dân phải bỏ mạng”, vì nếu ít người ở trong xe tải đó hơn thì họ có khả năng vẫn sống sót.

Tòa cho rằng mạng lưới này đã lợi dụng những điểm yếu của các di dân Việt Nam, bị cô lập ở nước ngoài, không nói được tiếng Pháp, không mang tiền. Số tiền nộp cho đường dây là do gia đình của họ ở Việt Nam chi trả trực tiếp. Trong các phiên xử trước khi tuyên án, tòa đã nêu ra nội dung các cuộc nghe lén điện thoại cho thấy những người này có liên hệ với đường dây ở Anh và biết rõ các hình thức di chuyển sang Anh.

Đối với các bị cáo Tony và Đức bị kết tội ngộ sát, tòa cho rằng khi sử dụng các phương tiện vận tải không phù hợp để chở người, trong trường hợp này là xe tải đông lạnh, chở khách quá đông, các bị cáo trên thực tế đã nhận thức được mức độ rủi ro, không an toàn của chuyến đi.

Bản án được đánh giá thế nào?

Sau khi bản án được đưa ra, văn phòng luật sư Hogan Lovells, được tổ chức phi chính phủ Pacific Links liên hệ, đại diện cho 7 gia đình nạn nhân, khẳng định “rất hài lòng với quyết định này”: “Vụ xét xử đã làm sáng sáng tỏ sự nguy hiểm của đường dây này, nay đã bị luật pháp trừng trị nghiêm khắc”.

Luật sư Gaspard Lindon, đồng biện hộ cho bị cáo Tony bị kết án 10 năm tù, cho rằng bản án đối với thân chủ là mức án cao nhất của tòa Tiểu hình và “đây là một bản án chưa có tiền lệ tại Pháp, vì có thể coi những người chứa chấp, hỗ trợ lưu trú cho các di dân phải chịu cùng trách nhiệm như những kẻ buôn người”. Theo luật sư Gaspard Lindon, cần phải xử lý “một vấn đề xã hội chứ không phải chỉ trừng phạt những cá nhân riêng lẻ”. “Đây là một thảm kịch”, nhưng tòa nên đưa ra bản án tương xứng chứ không mang tính “truyền thông” và “dường như các thẩm phán chỉ muốn đơn giản hóa, giáng đòn mạnh vào những gì đã có ở trong tay, chứ không muốn làm sáng tỏ ngọn ngành vấn đề”./.

Thoibaovietuc.com/Nguồn rfi, vna