Người dân Úc có thể sẽ phải chờ đến cuối thế kỷ này để có thể tiếp cận nhà ở với mức giá hợp lý – nếu chính phủ tiếp tục theo đuổi chiến lược tăng trưởng giá “bền vững” được cả Đảng Lao động lẫn Liên minh ủng hộ.

Trong tuần này, cả hai chính đảng lớn đã công bố các chính sách nhằm đối phó với cuộc khủng hoảng khả năng chi trả nhà ở đang ngày càng trầm trọng. Tuy nhiên, cả Thủ tướng Anthony Albanese và lãnh đạo phe đối lập Peter Dutton đều từ chối ủng hộ phương án giảm giá nhà, nhấn mạnh mong muốn giữ đà tăng giá ổn định.

“Chúng tôi muốn giúp những người Úc trẻ tuổi hiện thực hóa giấc mơ sở hữu nhà ở,” ông Dutton phát biểu trong buổi tranh luận giữa các lãnh đạo chính trị tối thứ Tư. “Tôi muốn thấy giá nhà tăng đều – không phải sụp đổ như dưới thời chính phủ Albanese-Bandt, khi người mua nhà có thể mất hàng trăm nghìn đô chỉ sau 18 tháng.”

Thủ tướng Albanese thì tránh né câu hỏi về việc có nên để giá nhà giảm hay không. “Theo truyền thống, giá nhà ở Úc có xu hướng tăng. Điều chúng tôi muốn là đảm bảo mọi người có thể tiếp cận được nhà ở,” ông nói.

Tăng trưởng giá bền vững: giải pháp hay ngụy biện?

Cả hai bên đều ủng hộ khái niệm “tăng trưởng bền vững” – tức giá nhà tăng chậm lại, trong khi thu nhập người dân tăng nhanh hơn, nhằm cải thiện khả năng chi trả.

Tuy nhiên, nhà kinh tế độc lập Saul Eslake cho rằng điều này chỉ là “một trò lừa bịp”.

Cuối năm ngoái, giá nhà trung bình tại các thành phố thủ đô là 933.000 đô la, cao gấp 12,8 lần mức thu nhập trung bình hằng năm là 73.000 đô. Trong khi vào năm 2000, tỷ lệ này chỉ khoảng 6,5 lần.

Theo giả định lạc quan, nếu giá nhà chỉ tăng 2,5% mỗi năm (mức mục tiêu lạm phát của Ngân hàng Dự trữ Úc) và thu nhập tăng 3,5%/năm, thì cũng phải mất 70 năm để tỷ lệ giá nhà/thu nhập quay lại mức năm 2000.

Ngay cả kịch bản của Đảng Xanh – giữ nguyên giá nhà và để thu nhập bắt kịp – cũng cần tới 20 năm để đạt cùng mục tiêu. Nếu giá nhà giảm 2,5% mỗi năm, thời gian này rút xuống 11 năm; giảm 5% thì cần 8 năm.

“Không có lý do gì để không để giá nhà giảm 5-10% trong vòng ba năm,” Eslake nhận định. “Điều đó còn hiệu quả hơn tất cả chính sách mà chính phủ từng áp dụng trong 60 năm qua.”

Thị trường bất động sản: Giàu có hay gánh nặng?

Chuyên gia bất động sản Cameron Kusher chỉ ra rằng phần lớn tài sản của người Úc hiện gắn liền với bất động sản – trừ tiền hưu trí. Điều này khiến việc giảm giá nhà trở nên nhạy cảm về mặt chính trị và xã hội.

“Chúng ta đã quen với việc tin rằng con đường làm giàu ở Úc là sở hữu nhà đất và chờ giá tăng. Thay đổi tư duy này là một thách thức lớn,” ông nói.

Giải pháp rõ ràng, theo Kusher, là tăng nguồn cung nhà ở giá rẻ – đặc biệt là căn hộ – như cách mà Auckland đã làm thông qua phân vùng lại đất trên diện rộng, giúp hạ nhiệt giá cả và tiền thuê.

Tuy nhiên, điều này cũng đồng nghĩa với một sự thay đổi lớn khác: từ bỏ giấc mơ về nhà riêng và chấp nhận sống trong các khu căn hộ đông đúc hơn./.