Năm năm sau khi Tổ chức Y tế Thế giới lần đầu tiên mô tả đợt bùng phát dịch do virus corona COVID-19 là một đại dịch, tác động của nó vẫn còn ảnh hưởng đến nền kinh tế toàn cầu.

COVID-19 và những nỗ lực ngăn chặn nó đã gây ra khoản nợ kỷ lục của chính phủ các nước, ảnh hưởng đến thị trường lao động và thay đổi hành vi của người tiêu dùng. Bất bình đẳng đã gia tăng, trong khi làm việc từ xa, thanh toán kỹ thuật số và thay đổi trong mô hình du lịch vẫn tiếp diễn.

Mặc dù cú sốc tức thời đã qua, nhưng di sản của COVID-19 vẫn tiếp tục định hình lại nền kinh tế và thị trường toàn cầu. Sau đây là một số tác động chính.

Nợ, lạm phát và lãi suất

Sau khi các quốc gia vay tiền để bảo vệ phúc lợi và sinh kế, nợ chính phủ toàn cầu đã tăng 12 điểm phần trăm kể từ năm 2020, trong đó mức tăng mạnh hơn được ghi nhận ở các thị trường mới nổi.

Đại dịch đã gây ra mức lạm phát cao, điều này đã chứng tỏ là mối quan tâm lớn trong cuộc bầu cử Hoa Kỳ năm 2024. Được thúc đẩy bởi chi tiêu sau khi phong tỏa, các gói kích thích của chính phủ và tình trạng thiếu hụt lao động và nguyên liệu thô, lạm phát đã đạt đỉnh ở nhiều quốc gia vào năm 2022.

Để bù đắp cho việc giá cả tăng cao, các ngân hàng trung ương đã tăng lãi suất, mặc dù mức độ can thiệp của họ rất khác nhau.

Xếp hạng tín dụng của chính phủ, phản ánh khả năng trả nợ của một quốc gia, đã giảm xuống khi nền kinh tế đóng cửa và chính phủ phải gánh thêm một khoản nợ khổng lồ để lấp đầy lỗ hổng trong tài chính công.

Dữ liệu từ Fitch Ratings cho thấy điểm tín dụng quốc gia toàn cầu trung bình vẫn thấp hơn một phần tư so với thời điểm đại dịch bắt đầu, phản ánh những thách thức tài chính trở nên tồi tệ hơn do đại dịch, lạm phát và điều kiện tài chính chặt chẽ hơn.

Đối với các quốc gia thị trường mới nổi ít giàu có hơn, mức trung bình vẫn thấp hơn khoảng nửa bậc. Xếp hạng tín dụng thấp thường dẫn đến chi phí vay cao hơn trên thị trường vốn quốc tế.

Xu hướng việc làm, bình đẳng giới trong công việc và thói quen đi lại

Theo Ngân hàng Thế giới, đại dịch đã khiến hàng triệu người mất việc làm, trong đó các hộ gia đình nghèo và phụ nữ là những người bị ảnh hưởng nặng nề nhất.

Khi lệnh phong tỏa được nới lỏng, tình hình việc làm đã lấy lại đà tăng trưởng nhưng có sự chuyển dịch đáng kể sang các ngành như dịch vụ khách sạn và hậu cần do ngành giao hàng bán lẻ đang phát triển.

Sự tham gia của phụ nữ vào lực lượng lao động đã giảm vào năm 2020, chủ yếu là do sự đại diện quá mức của phụ nữ trong các lĩnh vực bị ảnh hưởng nặng nề như chỗ ở, dịch vụ thực phẩm và sản xuất, và gánh nặng chăm sóc trẻ em ở nhà không đến trường. Tuy nhiên, dữ liệu cho thấy khoảng cách việc làm theo giới tính đã giảm nhẹ kể từ đó.

Thói quen du lịch và giải trí cũng thay đổi. Trong khi mọi người đi du lịch và ăn ngoài nhiều như năm 2019, việc làm việc tại nhà tăng lên đã làm giảm việc đi lại ở các thành phố lớn như London.

Ở London, lượng hành khách sử dụng cả tàu điện ngầm và xe buýt vẫn ít hơn khoảng một triệu lượt mỗi ngày so với trước đại dịch.

Theo cơ quan hàng không toàn cầu IATA, hàng không là một trong những ngành chịu ảnh hưởng nặng nề nhất của đại dịch, ghi nhận mức lỗ toàn ngành là 175 tỷ đô la vào năm 2020.

Các chiến dịch tiêm chủng cuối cùng đã dẫn đến việc dỡ bỏ các hạn chế đi lại, cho phép mọi người quay lại máy bay. Đối với năm 2025, IATA dự kiến ​​lợi nhuận ròng toàn ngành là 36,6 tỷ đô la và kỷ lục 5,2 tỷ hành khách.

Nhưng du khách phải đối mặt với giá phòng khách sạn ở nhiều khu vực đã tăng cao hơn mức lạm phát và vẫn cao hơn nhiều so với mức năm 2019.

Trong nửa đầu năm 2023, Châu Đại Dương, lục địa ở bán cầu nam bao gồm Úc và các quốc gia nhỏ hơn như Tonga và Fiji, chứng kiến ​​mức tăng giá cao nhất so với cùng kỳ năm 2019, tiếp theo là Bắc Mỹ, Mỹ Latinh và Châu Âu, theo dữ liệu từ Lighthouse Platform.

Bất chấp những biến động nhỏ, có rất ít dấu hiệu cho thấy giá khách sạn toàn cầu sẽ trở lại mức bình thường trước đại dịch.

Tỷ lệ văn phòng trống cũng đạt mức cao kỷ lục ở nhiều quốc gia, kết quả của việc làm việc từ xa và linh hoạt hơn. Tại Hoa Kỳ, các khu thương mại trung tâm có mức tăng lớn nhất về số lượng văn phòng trống, điều này vẫn còn rõ ràng cho đến ngày nay.

Mở ra một thế giới số

Xu hướng tiêu dùng mới phát triển trong thời gian phong tỏa toàn cầu, vì người tiêu dùng ở nhà thường không có lựa chọn nào khác ngoài mua sắm trực tuyến. Điều này dẫn đến sự gia tăng trong mua sắm trực tuyến từ năm 2020 và đã ổn định kể từ đó.

Các nhà phân tích cho biết tại châu Âu, sự gia tăng doanh số bán hàng trực tuyến đi kèm với sự gia tăng không gian bán hàng khi các nhà bán lẻ đầu tư vào các cửa hàng thực tế để kích thích cả doanh số bán hàng trực tuyến và ngoại tuyến.

Theo dữ liệu từ công ty nghiên cứu thị trường Euromonitor, diện tích mặt bằng tính bằng mét vuông đã tăng gần 1% từ năm 2022 đến năm 2023 và dự kiến ​​sẽ tăng lên 2,7% vào năm 2028.

Cổ phiếu của các công ty kỹ thuật số và giao hàng dẫn đầu mức tăng trong đại dịch, cùng với cổ phiếu của các công ty dược phẩm sản xuất vắc-xin.

Năm năm sau, một số công ty tăng trưởng trong thời đại đại dịch đã mất đi phần lớn sức hấp dẫn, nhưng một số khác vẫn đạt được mức tăng trưởng lâu dài khi các thị trường mới được thúc đẩy bởi sự chuyển đổi số mở ra.

Bất chấp sự bùng nổ của một số bong bóng và sự sụp đổ của sàn giao dịch tiền điện tử FTX khiến ngành công nghiệp chao đảo, giá trị của Bitcoin đã tăng 1.233% kể từ tháng 12 năm 2019, khi mọi người tìm kiếm các cơ hội đầu tư mới để giảm rủi ro biến động thị trường.

Bị kẹt ở nhà và có nhiều tiền mặt hơn, mọi người cũng bắt đầu đầu tư nhiều hơn, với khoảng 27% tổng giao dịch cổ phiếu của Hoa Kỳ đến từ các nhà đầu tư bán lẻ vào tháng 12 năm 2020. Công ty môi giới chứng khoán TD Ameritrade đã chiếm phần lớn thị phần trước khi được Charles Schwab mua lại trong một thỏa thuận trị giá 26 tỷ đô la.

Một nền tảng khác trở nên phổ biến trong cơn sốt giao dịch bán lẻ năm 2021 là Robinhood, nền tảng được mọi người lựa chọn để bơm tiền vào cổ phiếu meme./.